![طلاق غیابی از طرف زن](https://vakildadfar.com/wp-content/uploads/2024/06/Absentee-divorce-from-the-wife1.jpg)
مطابق قوانین و مقررات مربوط به نکاح و طلاق، علی الاصول مقوله طلاق در اختیار مرد بوده و از این رو، زوجه صرفاً در شرایط خاصی می تواند تقاضای طلاق نماید. طلاق غیابی نیز درصورتی امکان پذیر است که زن دلایل متقن و کافی برای طلاق به دادگاه صالحه ارائه نماید چراکه طلاق از طرف زن امری خلاف اصول و استثنایی است. از شرایط طلاق غیابی از طرف زن می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
وجود عسر و حرج در زندگی زناشویی: اگر زوجه در زندگی مشترک دچار سختی بیش از حد متعارف شده باشد می تواند با تقدیم دادخواست، از دادگاه تقاضای طلاق غیابی نماید. مصادیق عسر و حرج شامل ضرب و جرح زوجه، اعتیاد زوج، ترک زندگی زناشویی توسط زوج و غیره می باشد که این مصادیق بسیار متنوع و متعدد هستند و تشخیص مصداق عسر و حرج با دادگاه است.
زوج غایب مفقودالاثر: چنانچه زوج چهارسال تمام غایب مفقودالاثر باشد، زوجه وی می تواند نسبت به تقدیم دادخواست مربوط به طلاق اقدام نماید که در این شرایط، دادگاه پس از انجام مراحل قانونی اقدام به صدور حکم طلاق غیابی زن می نماید.
عدم پرداخت نفقه زوجه بیش از شش ماه: اگر زوج نسبت به پرداخت نفقه همسر خویش بیش از شش ماه اقدام نکند، در این صورت زن می تواند در وهله نخست به دادگاه مراجعه کرده و تقاضای پرداخت نفقه کند. چنانچه با وجود حکم پرداخت نفقه، مرد همچنان از تأدیه نفقه همسر خود استنکاف کند یا ناتوان باشد، زن می تواند نسبت به تقاضای صدور حکم طلاق اقدام نماید. بدیهی است در این موارد استفاده از مشورت وکیل طلاق می تواند به پیشبرد سریع پرونده شما بسیار کمک کند.
طلاق زن از مرد غایب (مفقود الاثر)
مطابق ماده 1029 قانون مدنی: «هرگاه شخصی چهار سال تمام غایب مفقودالاثر باشد ، زن او می تواند تقاضای طلاق کند و در این صورت با رعایت ماده 1023 حاکم او را طلاق می دهد.»
بنابراین چنانچه مرد چهارسال تمام غایب بوده باشد و از او هیچ خبری وجود نداشته باشد طبق مقررات ماده 1023 قانون مدنی نسبت به نشر آگهی در خصوص وی اقدام می شود و چنانچه هیچ اثری از وی نباشد، عنوان غایب مفقودالاثر به او اطلاق خواهد شد و با توجه به اینکه بعد از این مدت چهارسال معمولاً و عادتاً دیگر این فرد زنده فرض نمی شود.
لذا زن باید از تاریخ طلاق، مطابق قانون عده وفات نگه دارد. چراکه ماده 1156 قانون مدنی نیز بیان داشته است: «زنی که شوهر او غایب مفقودالاثر بوده و حاکم او را طلاق داده باشد ، باید از تاریخ طلاق عده وفات نگه دارد .»
از لحاظ تشریفات طلاق زن از مرد غایب مفقودالاثر ، ماده 1023 قانون مدنی مقررات مربوط بدان را بیان داشته است. در این خصوص دادگاه بعد از اینکه درخواست طلاق را از زن دریافت نمود، این درخواست را در یکی از روزنامه های کثیرالانتشار برای سه دفعه به صورت متوالی هرکدام به فاصله یک ماه منتشر و آگهی می کند تا اشخاصی که از فرد غایب هرگونه خبری دارند به اطلاع دادگاه برسانند.
چنانچه یک سال از تاریخ نشر اولین آگهی بگذرد و هیچ خبری از مرد نشود، دادگاه اقدام به صدور حکم طلاق می نماید. پس می توان گفت پیش از گذشت حداقل پنج سال از تاریخ آخرین خبر از غایب مفقودالاثر امکان صدور حکم طلاق غیابی زن وجود ندارد. حال اگر غایب بعد از صدور حکم طلاق باز گردد وضعیت چگونه است؟
در این صورت غایب حقی نسبت به همسر خود نخواهد داشت مگر آنکه در طول مدت عده زن که همان عده وفات می باشد (یعنی چهارماه و ده روز) بازگردد که در این صورت حق رجوع از طلاق برای مرد خواهد بود. در این مورد اگر زوجین بخواهند می توانند نسبت به مقوله طلاق توافقی با یکدیگر توافق نموده و اقدامات لازم را انجام دهند و استفاده از یک وکیل طلاق توافقی در این خصوص بسیار لازم و ضروری به نظر می رسد.
رای غیابی چیست؟
بر اساس ماده 303 قانون آیین دادرسی مدنی: « حکم دادگاه حضوری است ؛ مگر اینکه خوانده یا وکیل یا قائم مقام یا نماینده قانونی وی در هیچ یک از جلسات دادگاه حاضر نشده باشد و به طور کتبی نیز دفاع نکرده باشد و یا اخطاریه ، ابلاغ واقعی نشده باشد. » بنابراین می توان گفت اصل بر حضوری بودن رسیدگی و رأی صادره از دادگاه است ولی زمانی که شخص خوانده یا وکیل یا قائم مقام یا نماینده قانونی وی در هیچ یک از جلسات رسیدگی حضور نداشته باشند، حکم صادره غیابی خواهد بود.
مراحل طلاق غیابی از طرف زن در دادگاه تا دریافت رای قاضی
نخستین مرحله در طلاق غیابی از طرف زن، ارائه دادخواست طلاق از طریق مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی می باشد که زن می بایست دادخواست طلاق غیابی را با مشورت با یکی از وکلای دادگستری یا مشاورین حقوقی تنظیم کرده و به همراه مدارک و دلایل لازم که در قسمت بعد توضیح داده خواهد شد، به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی برده و به دادگاه خانواده صالحه ارسال نماید.
پس از تنظیم و ارسال دادخواست مربوط به طلاق غیابی، معاونت ارجاع دادگاه خانواده اقدام به بررسی دادخواست از حیث شرایط شکلی نموده و در صورت صحت شرایط شکلی، دادخواست را به یکی از شعب دادگاه ارجاع می نماید.
شعبه مربوطه با توجه به دفتر رسیدگی اقدام به تعیین وقت رسیدگی نموده و به طرفین ابلاغ می نماید.
در جلسه رسیدگی ، زن میبایست به بیان دلایل و مدارک خود برای طلاق پرداخته و در واقع از دادخواست خود نزد قاضی شعبه دفاع کند تا قاضی را قانع کند که حکم طلاق وی را صادر نماید. درصورت اثبات شرایط صدور حکم طلاق مانند عسر و حرج و امثال آن، دادگاه اقدام به صدور رأ ی طلاق زوجه می نماید.
بدون شک طی مراحل طلاق با بهره گیری از مشورت وکلای حرفه ای در این خصوص می تواند در پیشبرد پرونده شما بسیار حائز اهمیت باشد.
مدارک برای طلاق غیابی از طرف زوجه
مدارک مورد نیاز جهت طلاق غیابی از سوی زوجه شامل موارد ذیل می باشد:
- شناسنامه و کارت ملی: میبایست شناسنامه و کارت ملی هردو زوجین ارائه گردد.
- عقدنامه: در پیوست دادخواست باید عقدنامه نیز ارائه گردد.
- دلایل عدم امکان حضور خوانده در جلسات دادگاه: اگر خوانده به علت مفقودالاثربودن، زندانی بودن، بیماری صعب العلاج ، مهاجرت و امثال اینها امکان حضور در جلسات دادگاه را ندارد باید دلایل و مدارک مربوط به عدم امکان حضور خوانده در دادگاه نیز ارائه شود.
- مدارک مربوط به اثبات عسر و حرج زوجه : مثلاً چنانچه زوجه بارها مورد ضرب و شتم زوج قر ار می گرفته باید مدارک پزشکی قانونی یا صورتجلسات کلانتری یا شهادت شهود را در این خصوص ارائه نماید. یا مثلاً اگر زوج اعتیاد دارد باید دلایل و مدارک این امر ارائه شود.
گرفتن وکیل طلاق غیابی به درخواست زن
زن می تواند جهت تنظیم دادخواست مربوط به طلاق غیابی، جمع آوری دلایل و مدارک مورد نیاز، اقناع دادگاه جهت صدور حکم طلاق غیابی و به طور کلی پیشبرد پرونده طلاق اقدام به گرفتن وکیل نماید. در این مورد میبایست قرارداد الکترونیک وکالت فیمابین زن و وکیل تنظیم شده و اختیار اقامه دعوا و دفاع در مراحل بدوی تا دیوان عالی کشور به وکیل سپرده شود و وکیل کلیه مراحل پرونده را به جای زن دنبال خواهد نمود.
اثبات ادعا در دادگاه توسط زن
زن میبایست با دلایل و مدارک متقن و محکمه پسند از جمله گواهی پزشکی قانونی، شهادت شهود ، استشهادیه محلی، صورتجلسات کلانتری و غیره اقدام به اثبات شرایط صدور حکم طلاق غیابی نماید و درواقع قاضی را نسبت به صدور این حکم قانع کند چراکه این نوع طلاق خلاف اصل و امری استثنایی در نظام حقوقی ماست و بنابراین لازم است درخصوص عسر و حرج ، مصادیق آن با مدارک لازم اثبات شود.
درخصوص عدم پرداخت نفقه، اقامه دعوا و عدم پرداخت یا ناتوانی زوج در پرداخت نفقه اثبات شود. درخصوص اعتیاد مرد نیز دلایل کافی اقامه و این امر برای دادگاه ثابت شود. درصورت اثبات ادعا از سوی زن، دادگاه نسبت به شرایط قانونی صدور حکم طلاق غیابی قانع شده و رأی مقتضی را صادر خواهد نمود.
نکات مهم در مورد عسر و حرج در طلاق غیابی
عسر و حرج به معنای سختی و مشقت غیرقابل تحمل و خارج از حد متعارف است . وقتی صحبت از عرف می شود، قضاوت آن اندکی سخت خواهد شد از این رو، مصادیق عسر و حرج نمی تواند منحصر به موارد خاصی باشد و چه بسا قاضی شعبه ای مصداقی خاص را از مصادیق عسر و حرج به شمار آورد و قاضی دیگری آن را از مصادیق عسر و حرج نداند.
با این حال، مواد 1129، 1130 و 1133 قانون مدنی به مقوله عسر و حرج پرداخته و طلاق زن را در این خصوص تجویز نموده است و مواردی را به صورت تمثیلی ذکر کرده است:
- هنگامی که زوج، خانواده خود را حداقل به مدت شش ماه متوالی و یا نه ماه متناوب در سال ترک کرده باشد و هیچ گونه عذر موجهی برای این کار نداشته باشد، شامل مصادیق عسر و حرج شده و زوجه میتواند یک طرفه تقاضای طلاق نماید.
- اعتیاد، یکی دیگر از این مصادیق میباشد. بنابراین فرقی ندارد که زوج به مواد مخدر اعتیاد داشته باشد و یا مشروبات الکلی مصرف کند؛ بلکه آنچه اهمیت دارد این است که اعتیاد فرد سبب اختلال در زندگی خانوادگی آنها شده و به زندگیشان آسیب وارد کرده باشد.
- ابتلا به هر نوع بیماری صعب العلاجی که زندگی مشترک زوجین را مختل میکند، از مصادیق عسر و حرج محسوب میشود.
- دیوانه بودن یا دیوانه شدن نیز از این مصادیق به شمار میآید.
- ضرب و شتم یا هر گونه رفتاری که بر ضرر زوجه بوده و قابل تحمل نباشد.
- محکومیت شوهر به 5 سال حبس یا بیشتر از این مقدار یا ارتکاب جرمی که خلاف شئونات خانوادگی زن باشد، از شرایطی است که زن میتواند به صورت یک طرفه تقاضای طلاق نماید.
طلاق غیابی از طرف زن چقدر طول می کشد؟
مدت زمان طلاق غیابی از طرف زن به نحوه رسیدگی دادگاه، داشتن وکیل، نحوه تنظیم دادخواست و مدارک بستگی دارد. به طور معمول حدود یک الی دو سال درصورت عدم داشتن وکیل می توان انتظار صدور حکم طلاق غیابی را داشت.
اما چنانچه مرد نخواهد اقدام به طلاق نماید و روند را با اعتراضات مختلف برای زن طولانی تر کند، ممکن ا ست شرایط و مدت زمان صدور حکم طلاق طولانی تر و سخت تر شود. با این حال چنانچه در مراحل طلاق غیابی وکیل دخالت داشته باشد قطعاً پیشرفت پرونده با سرعت و دقت بیشتری همراه خواهد بود و در زمان کوتاه تری می توان به نتیجه رسید.
نکات قانونی در مورد دادخواست طلاق غیابی
زن در تنظیم دادخواست طلاق غیابی میبایست شرایط قانونی مبنای صدور رأی طلاق را برای قاضی توجیه نماید. مثلاً چنانچه تقاضای طلاق زن به دلیل غیبت مرد باشد، زن باید در دادخواست خود علاوه بر اشاره به تاریخ ازدواج، شماره سند ازدواج و پیوست نمودن مدارک لازم که در قسمت های قبل گفته شد، به این موضوع بپردازد که همسر وی بیش از چهارسال تمام زندگی مشترک را ترک کرده و خبری از وی نیست و صریحاً تقاضای صدور حکم طلاق غیابی را از دادگاه نماید.
درخصوص عدم پرداخت نفقه و عسر و حرج، زن باید علاوه بر اشاره به تاریخ ازدواج و شماره سند ازدواج و پیوست مدارک به دادخواست طلاق، به این امر بپردازد که بیش از شش ماه است که زوج اقدام به پرداخت نفقه نمی کند و یا با دلایل اثبات کند که عسر و حرج غیر قابل تحملی در زندگی مشترک وجود دارد مثلاً مورد ضرب و شتم قرار می گیرد فلذا تقاضای صدور حکم طلاق را به استناد مواد قانون مدنی دارد.
تکلیف مهریه در دادخواست طلاق غیابی از طرف زن
ماده 1082 قانون مدنی بیان می دارد: «به مجرد عقد، زن مالک مهر میشود و می تواند هر تصرفی که بخواهد در آن بنماید.» بنابراین مهریه قانوناً و شرعاً از حقوق مالی زوجه است که به محض وقوع عقد نکاح، آن را تملک کرده و می تواند از همسر خود مطالبه نماید.
حال اگر مرد در خصوص طلاق مخالفت کرده و زن از طریق اثبات شروط دوازده گانه عقد نکاح و یا اثبات عسر و حرج ( موارد مندرج در مواد 1119، 1129 و 1130 قانون مدنی) تقاضای طلاق نماید، علاوه بر طلاق می تواند مهریه خویش را نیز وصول نماید؛ البته این امر در صورتی امکان پذیر است که زن دلایل و مستندات موجه، قوی و محکمه پسندی برای دادگاه ارائه نموده باشد.
نکته مهمی که در این خصوص وجود دارد، این است که اگر درخواست طلاق از طرف زن به استناد مصادیق قانونی عسر و حرج باشد، امکان بذل بخشی از مهریه وجود خواهد داشت که قبول بذل مهریه و تصمیم در این خصوص با دادگاه صالحه می باشد.
شرط تنصیف دارایی در طلاق غیابی از طرف زن
شرط تنصیف دارایی در عقدنامه بیان می دارد : « ضمن عقد نکاح زوجه شرط نمود هرگاه طلاق بنا به درخواست زوجه نباشد و طبق تشخیص دادگاه تقاضای طلاق ناشی از تخلف زن از وظایف همسری یا سوء اخلاق و رفتاری نبوده زوج موظف است تا نصف دارایی موجود خود را که در ایام زناشویی با او بدست آورده یا معادل آن را طبق نظر دادگاه بلاعوض به زوجه منتقل نماید.»
بنابراین می توان گفت با توجه به این که در متن شرط تنصیف دارایی ذکر شده است که اجرای این شرط درصورتی است که طلاق به درخواست زوجه نباشد لذا در صورتی که طلاق بنا به درخواست زوجه باشد (ولو در حالت عسر و حرج) شرط تنصیف دارایی اجرا نخواهد شد.
طلاق غیابی از طرف زن باردار
درصورتی که زن بتواند شرایط لازم برای صدور حکم طلاق غیابی را صادر کند، دادگاه رأی به طلاق خواهد داد و بر اساس آن، زن می تواند از شوهر خود طلاق بگیرد و تفاوتی بین زن باردار و غیرباردار نیست. بنابراین زن باردار نیز می تواند با اثبات شرایطی مانند عدم پرداخت نفقه، عسر و حرج و غیره از شوهر خود طلاق بگیرد لکن پس از تولد فرزند، حضانت وی تا هفت سالگی با زن (مادر) خواهد بود و پس از آن تا سن بلوغ با پدر است. البته پرداخت نفقه فرزندان در هر صورت با پدر می باشد.
عدم پرداخت نفقه و طلاق غیابی زن
ماده 1129 قانون مدنی مقرر داشته است: « در صورت استنکاف شوهر از دادن نفقه و عدم امکان اجرا حکم محکمه و الزام او به دادن نفقه، زن می تواند برای طلاق به حاکم رجوع کند و حاکم، شوهر او را اجبار به طلاق می نماید، همچنین است در صورت عجز شوهر از دادن نفقه.»
چنانچه مرد در زندگی مشترک نسبت به پرداخت نفقه زوجه اقدام نکند و زن حکم دادگاه مبنی بر پرداخت نفقه را اخذ نماید اما بازهم مرد از پرداخت نفقه استنکاف نماید، در این صورت زن حق طلاق پیدا کرده و می تواند با ثبت دادخواست طلاق و انجام تشریفات قانونی اقدام به تقاضای طلاق غیابی از مرد به علت عدم پرداخت نفقه نماید.
نقش وکیل در طلاق غیابی از طرف زن
آگاهی و تسلط بر قوانین و مقررات حوزه طلاق به منظور تنظیم دادخواست و لوایح مربوطه و نیز اقامه دعوا و دفاع از آن در دادگاه خانواده امری بسیار ضروری و حائز اهمیت است که وکلای خانواده با دانش و تجربه بسیار در این حوزه می توانند پرونده طلاق را با سرعت بسیار به پیش برده و به همین دلیل در پرونده های طلاق غیابی توصیه می شود که حتما وکیل در کنار خواهان طلاق حضور داشته باشد تا در جمع آوری دلایل و ثبت مدارک و تنظیم دادخواست و ارائه دفاعیات بتواند گام های مؤثری به نفع موکل خویش بردارد.
نمونه رای طلاق غیابی از طرف زن
خواهان: خانم ……
خوانده: آقای …..
خواسته: طلاق به درخواست زوجه
رأی دادگاه
درخصوص دادخواست خانم …. به طرفیت آقای …. به خواسته طلاق به موجب کپی مصدق سند نکاحیه پیوستی به شماره 242852 صادره از دفترخانه 95 تهران علقه زوجیت بین طرفین محرز و مسلم می باشد. زوجه به موجب دادخواست تقدیمی و حضور در جلسه دادرسی اظهار داشته که در سال 78 به صورت شرعی و قانونی با خوانده ازدواج نموده است چون همسرش نفقه نمی دهد ادامه زند گی برای وی مشکل شده و تقاضای طلاق نموده لذا مراتب اختلاف زوجین به داوری ارجاع که در نهایت سعی و تلاش داوران در اصلاح ذات البین مؤثر واقع نگردید و همچنان اصرار به جدایی داشته لذا دادگاه با توجه به محتویات پرونده و اظهارات خواهان و استیصال زوجه و بذل مهریه در قبال طلاق و محکومیت زوج به پرداخت نفقه و عدم پرداخت آن حسب گواهی شعبه دوم اجرای احکام شورای حل اختلاف مجتمع شماره 23 تهران و اینکه خوانده علیرغم ابلاغ قانونی حضور نیافته و لایحه ای ارسال نداشته ، دعوای خواهان را وارد دانسته و با استناد به مواد 1119 و 1130 و تبصره ماده 1133 قانون مدنی حکم به طلاق زوجه صادر و اعلام می نماید.