دعوای تصرف عدوانی از جمله جرایم مبتلابه علیه اموال و مالکیت اشخاص است. دعوای تصرف عدوانی فرع بر دعوای مالکیت میباشد .
عموما دعوای تصرف عدوانی در مورد اموال غیرمنقول مانند زمین و ساختمان تسری پیدا میکند و با توجه به اینکه مالکیت و احترام به حقوق مالک یکی از شرایط اساسی در حفظ نظم حقوقی یک جامعه می باشد به تبع قانونگذار نیز باوضع قانون سعی در حفظ این امر مهم نموده است.
دعوای تصرف عدوانی که به نوعی در حمایت از تصرف ذی حق و یا مالک نسبت به مال یامنافع می باشد با دو عنوان قابلیت مطرح شدن را دارد :
- اول از بُعد حقوقی
- دوم از نظر جمعیت کیفری
حال با توجه به شرایط خاص و در نظر گرفتن نوع تصرف و وضعیت متصرف فعلی و متصرف قبلی می توان دعوای تصرف عدوانی از لحاظ حقوقی یا کیفری مطرح نمود.
یکی از اساسی ترین حقوق اشخاص حق مالکیت است و هیچ قدرتی نمیتواند به مالکیت اشخاص لطمه وارد کند مگر در شرایط خاص که به تفصیل بیان خواهد شد.
مالکیت نیز خود به دو نوع مالکیت عمومی و مالکیت خصوصی تقسیم میشوند.
دعوای تصرف عدوانی چیست؟
قانون تعریف خاصی از تصرف عدوانی ننموده و صرفاً به تدوین موارد تمثیلی در قانون اکتفا نموده است . به عبارتی تصرف عدوانی استیلا و تصرف شخصی غیر از مالک یا متصرف قانونی به قهر و غلبه یا به طور نامشروع و غیرقانونی بر ملک یا حق دیگری است.
بی شک یکی از دعاوی پرتکرار در دادگاه ها دعاوی تصرف عدوانی میباشد.دعوای تصرف عدوانی از دعاوی محسوب می شود که هم میتواند جنبه کیفری داشته باشد هم جنبه حقوقی و همیشه بحث مالکیت و تصرف مال باعث بروز اختلاف بین افراد بوده است. دعوای تصرف عدوانی از زمانی که مالکیت مفهوم خود را در جوامع بشری پیدا کرده ظهور نمود و اختلاف در اشکال مختلف بر سر مالکیت نیز شکل خود را نشان داد.
تعریف تصرف عدوانی
به زبان ساده اگر شما مالک ملکی باشید و شخصی به زور و با قهر و غلبه ملک را از تصرف شما خارج کند و بدون رضایت شما در ملک تصرف و از آن بهره برداری کند بدون اینکه شما قادر باشید از حق خود استفاده کنید در تعریف قانون چنین شخصی عمل تصرف عدوانی را انجام داده است.
لازم به ذکر است که دعوای تصرف عدوانی حقوقی و کیفری صرفاً در مورد اموال غیر منقول مثل زمین یا خانه را شامل میشود. به طور مثال اگر شخص خودروی شما را به زور تصرف و مورد استفاده قرار دهد شما نمیتوانید به عنوان دعوای تصرف عدوانی شخص مورد نظر را مورد پیگرد قانونی قرار دهید و باید با عناوین دیگری طرح شکایت کنید که توصیه میشود این امر نیز به کمک وکیل دادگستری مجرب و متخصص مطرح شود.
انواع دعوای تصرف عدوانی چیست؟
۱)تصرف عدوانی حقوقی ۲)تصرف عدوانی کیفری ۳)دعوای مزاحمت و ممانعت از حق
تصرف عدوانی حقوقی به چه معناست؟
به طور مختصر در دعوای تصرف عدوانی حقوقی شما با مراجعه به دادگاه صرفاً رفع تصرف عدوانی متصرف عدوانی را مطرح می نماید و به اینکه عمل وی جنبه ی کیفری دارد یا نه دادگاه حقوقی رسیدگی نمی کند هر چند که برای طرح دعوای تصرف عدوانی کیفری الزاماً باید شرایط آن موجود بوده و شما بتوانید آن را اثبات کنید که به اختصار به شرح آن خواهیم پرداخت.
مدت زمان تصرف خواهان چقدر است؟
در دعوای تصرف عدوانی تملک و تصرف خواهان باید دارای شرایطی باشد به طوری که عرفاً بتوان آن را اثبات کرد و خواهان دعوا را به عنوان متصرف شناخت. تصرف باید مستقل، علنی و آشکارا، مستمر باشد . یعنی به صورت مقطعی نباشد به عبارتی وقتی شما به عنوان متصرف از شخصی شکایت می کنید باید تصرف شما عرفا مقطعی یا به صورت غیر عملی نباشد یعنی شما مدتی که نسبتاً متصرف مال شناخته شوید و در آن تصرفات مادی از قبیل پی کنی و یا عمل زراعت یا سکونت را در آن به عمل آورده باشید.
شرایط دعوای تصرف عدوانی حقوقی
الف) طبق قانون اولین شرط این است که کسی که مدعی است ملک از تصرف وی خارج شده باید اثبات کند که قبل از تصرف شخص متجاوز ملک در تصرف شما بوده است پس به عبارت قانونی باید سابقه تصرف خود را اثبات نمایید.
ب) شرط دوم در دعوای تصرف عدوانی حقوقی، عدوانی بودن تصرف متصرف یا متجاوز فعلی میباشد به عبارتی یعنی باید اثبات شود که تصرف وی بدون مجوز و بدون رضایت متصرف قبلی و به ناحق بوده و به طور غیرقانونی از تصرف وی خارج شده است.
پس تصرف متجاوز در صورتی در دادگاه حقوقی محکوم به رفع تصرف عدوانی می شوند که ثابت شود ملک بدون رضایت وی و به غیر وسیله قانونی از تصرفش خارج شده است.
البته اگر شما به عنوان متصرف قبلی شکایت کرده اید نیاز به این ندارید که عدوانی بودن تصرف متجاوز را ثابت کنید همین که اثبات کنید که قبلاً در تصرف شما بوده کفایت میکند و خوانده دعوی یعنی متصرف عدوانی باید اثبات کند که تصرف فعلی وی قانونی بوده و با رضایت شما به وی منتقل گردیده است. پس به عبارت سادهتر در دعوای تصرف عدوانی
- تصرف قبلی شما
- تصرف فعلی و عدوانی بودن متجاوز و بدون رضایت شما و یا به غیر وسیله قانونی از حیطه تملک شما خارج شده که این امر باید اثبات گردد و اینکه باید ثابت کرد که ملک قبلاً در تصرف متصرف عدوانی نبوده است.
مالکیت در دعوای تصرف عدوانی
لازم به ذکر است که در دعوای تصرف عدوانی حقوقی مالک بودن شما شرط نمی باشد در واقع در دعوای تصرف حقوقی سند مالکیت شما مد نظر دادگاه نمی باشد و صرفاً به تصرف قبلی شما توجه می شود حتی اگر شما تصرف تان مشروع نباشد دادگاه به مشروعیت تصرف شما توجه نخواهد کرد. صرف اینکه شما قبلاً متصرف بودید و متصرف فعلی به طور عدوانی و غیر قانونی آن را از تصرف شما خارج نموده همین موضوع کفایت میکند که رای به نفع شما صادر شود حتی اگر متصرف متجاوز ادعا کند که تصرف قبلی شما مشروع نبوده بازهم دادگاه به استدلال طرف مقابل توجه نمی کند . پس مهمترین اصل و موضوع صرفا “تصرف” می باشد نه مالکیت.
تصرف عدوانی در ملک مشاع
فرض کنید دو نفر در یک ملک مشاع شش دانگ هرکدام سه دانگ آن رامشاعا شریک باشند. اگر یکی از شرکاء بدون اجازه شریک دیگر در ملک تصرف کند در واقع عمل وی تصرف عدوانی محسوب می شود چرا که هر دو شریک در کل ملک و جز به جز آن شریک می باشند و تصرف یکی از آن دو بدون اجازه شریک دیگر عدوانی محسوب میشود و شریک دیگر میتوانند با توجه به عملکرد شریک متصرف دعوای تصرف عدوانی ملک مشاع حقوقی و یا کیفری مطرح کند و در صورت اثبات تصرف عدوانی با صدور حکم بدوی دادگاه رفع تصرف عدوانی را صادر می نماید.
مرجع صالح به رسیدگی دعوای تصرف عدوانی
این نکته را همیشه در نظر داشته باشید که اصولاً در کلیه دعاوی که مربوط به اموال غیرمنقول میشود از جمله دعوای تصرف عدوانی حقوقی یا کیفری و یا دعوای ممانعت و مزاحمت از حق در مورد اموال غیر منقول و سایر دعاوی که به تبعیت ملک غیر منقول مطرح میشود “دادگاه محل وقوع ملک” صالح به رسیدگی است. به عبارتی دادگاهی که ملک در حوزه آن دادگاه واقع شده است صلاحیت رسیدگی دارد . مثلاً اگر ملک در شهر تهران واقع شده دادگاه تهران صالح به رسیدگی می باشد نه دادگاه شهر دیگر.
نقش سند مالکیت در دعوای تصرف عدوانی
در اینکه در دعوای تصرف عدوانی مطرح شده از طرف خواهان تحت عنوان حقوقی طرح شده یا به صورت کیفری، سند مالکیت در این دو عنوان تاثیر متفاوتی دارد. اگر شما دعوای تصرف عدوانی را در قالب حقوقی مطرح کردهاید ارائه سند مالکیت تاثیری در اصل رای دادگاه نداشته و دادگاه حقوقی صرفاً به تصرفات قبلی شما توجه می کند. ولی بالعکس در دعوای تصرف عدوانی کیفری شما زمانی می توانید مدعی باشید که در ابتدای امر مالکیت خود را آنهم در موارد زیادی با سند رسمی به اثبات برسانید . در واقع سند مالکیت شما است که متصرف فعلی و متجاوز را محکوم به جزا می نماید و در رویه ی محاکم کیفری دادگاه ها بیشتر سند مالکیت رسمی را ملاک حقانیت شما قرار میدهند و اگر با سند عادی یا قولنامه طرح دعوای کیفری نمایید به احتمال زیاد دعوای شما به نتیجه کیفری نخواهد رسید.
چه کسانی می توانند دعوای تصرف عدوانی را مطرح کنند ؟
همانطور که از عنوان این موضوع تصریح شده دعوای تصرف را صرفا متصرف ملک که در تصرف وی بوده میتواند مطرح کند به عبارتی شما اگر حتی مالک باشید اما تصرفی در ملک مورد ادعا نداشته باشید نمی توانید دعوای تصرف حقوقی مطرح کنید.
بالعکس اگر کسی متصرف ملک شما باشد و شما قبل از تصرف وی هیچ عمل تصرفی را در ملک انجام نداده باشید یعنی سابقه تصرف نداشته باشید متصرف می تواند از تصرف شما در ملک خودتان ممانعت کنند به همین دلیل توصیه میشود از طرح عنوان دعوای تصرف به عنوان تصرف عدوانی خودداری کنید. تنها راه حل طرح دعوای تخلیه از جانب شما می باشد. نکته دیگر آنکه وراث متصرف و مستاجر یا خادم که از طرف وی اجازه دارند و یا وکیل یا نماینده قانونی نیز علاوه بر متصرف به شرط داشتن اختیارات قانونی می توانند دعوای تصرف عدوانی را مطرح کنند.
دعوای تصرف عدوانی علیه مستاجر یا امین
اگر شما مالک ملکی باشید و ملک مذکور را اجاره داده باشید دقت کنید که در هر شرایطی قانون به شما اجازه حق طرح دعوای تصرف عدوانی را علیه مستاجر نمی پذیرد چرا که تصرف ملک مذکور از طریق قانونی به وی منتقل شده البته تنها در صورتی می توانید علیه مستاجر یا امین یا سرایداری که ملک را در تصرف دارد به عنوان تصرف عدوانی شکایت کنید که اولا طبق قرارداد، اجاره یا مدت تصرف وی پایان یافته و تمدید نشده باشد. ثانیاً میبایست با ارسال اظهارنامه رسمی تقاضای استرداد و یا تخلیه ملک را مطرح کنید و اگر بعد از ده روز از تاریخ ابلاغ اظهارنامه طرف مقابل از تصرف ملک خودداری ننمود شما می توانید دعوای رفع تصرف عدوانی را مطرح نمایید.
مدارک مورد نیاز برای طرح دعوای تصرف عدوانی کیفری
- ارائه دلیل مبنی بر تصرف سابق
- ارائه سند رسمی مالکیت ملک مورد تصرف
- مدارک احراز هویت
- ثبت نام در سامانه ثنا
مدارک مورد نیاز برای طرح دعوای تصرف عدوانی حقوقی
- مدارک احراز هویت
- ثبت نام در سامانه ثنا
- ارائه دلیل و تصرف سابق شما که کلیدی ترین دلیل برای اخذ رای به نفع شما می باشد که طبق آن می تواند از جمله شهادت شهود و یا تامین دلیل باشد.
دستور موقت در دعوای تصرف عدوانی
مفهوم دستور موقت به این معنی است که مثلاً موضوعی که ادامه تصرف یا فعالیت در آن باعث ضرر بیشتر شود و به درخواست شما به تشخیص دادگاه مبنی بر اینکه ادامه کار موجب ضرر است در نتیجه شما نیز صلاحیت و حقانیت آن را دارید که با صدور دستور مبنی بر توقف عملیات مورد نظر از ادامه آن جلوگیری کنید و طبق قانون بعد از صدور دستور موقت در دعوای اصلی حق خود را ثابت می کنید. در این فرض اگر ملک شما را شخصی به ناحق متصرف شده باشد و در آن شروع به ساخت سازی و یا زراعت و تخریب درختان می کند شما می توانید قبل از طرح دعوای تصرف عدوانی با درخواست صدور دستور موقت در کوتاهترین زمان از ادامه عملیات متصرف جلوگیری کنید و بعد از آن دعوای تصرف عدوانی حقوقی و یا کیفری را مطرح کنید و توصیه میشود که تمام این امور را به وسیله وکیل دادگستری مجرب و متخصص انجام دهید که بنا برآن میتوانید به بهترین نتیجه ممکن برسید.
تفاوت تصرف عدوانی با دعوای خلع ید چیست؟
در دعوای تصرف عدوانی حقوقی به هیچ عنوان مالکیت شما دلیلی برای رفع تصرف عدوانی محسوب نمیشود و صرفاً سابقه تصرف شماست که تعیین کننده برای صدور حکم است. بالعکس در دعوای خلع ید دادگاه در صورتی حکم علیه خوانده صادر میکند که خواهان صاحب حق با ارائه دلیل مالکیت و تصرف متصرف مالکیت را تکذیب کند و همچنین غاصبانه بودن تصرف وی نیز ثابت شود.
تصرف عدوانی مجدد
اگر شخصی محکوم به رفع تصرف عدوانی شود و بعد از صدور حکم اجرای حکم مجددا ملک مذکور را به عنوان متصرف غیرقانونی عدوانا تصرف کند جنبه ی کیفری داشته و پس از طرح شکایت مجدد و اثبات آن متصرف به حبس از ۶ ماه تا ۲ سال محکوم می گردد.
تصرف عدوانی در پارکینگ
در موارد متعددی دعوای تصرف عدوانی جهت استفاده از پارکینگ مطرح میشود توصیه میشود که موارد مشابه را با مراجعه به وکیل، اقدام به طرح دعوای تصرف نماید چرا که عدم آگاهی از مسائل حقوقی باعث میشود که شما نتوانید به درستی به حق خود برسید .
مزایای وکیل در دعوای تصرف عدوانی
دعوای تصرف عدوانی از دعاوی پیچیده و گسترده می باشد و شما به صرف طرح دعوی موفق به اخذ رای نخواهید شد بنابراین بهترین راهکار مراجعه به وکیل پایه یک دادگستری میباشد چرا که وکیل تصرف عدوانی با توجه به مهارت و آگاهی و تجربه خود میتواند به کمک استدلال و تجربیات خود شما را در این امر یاری دهد.
سلام مستند جناب عالی برای تصرف عدوانی کیفری کدام مواد است با تشکر و آرزوی توفیق
سلام
من میخواستم بدونم که آیا بعد از اتمام یک رابطه یکماهه بین یک آقا و خانم، آیا خانم میتونه با ادعای اینکه اون مرد فریبش داده و با احساساتش بازی کرده و اون مرد با قطع رابطه باعث آسیب روحی و احساسی بهش شده از اون آقا شکایت کنه و آیا چنین شکایتش به نتیجه میرسه؟ خواهش میکنم جواب من رو بدید
سلام درصورتی که ارتباط قانونی و شرعی باشد امکان وجود دارد ولی در عمل منجر به رد دعوا خواهد گردید