پروندههای کیفری مهمترین دعاوی مطروحه در دادگاهها هستند که حتما نیاز به وکیل دارند. در دعاوی کیفری بحث جرم و مجازات مطرح است و ممکن است فردی را به اتهام دزدی، کلاهبرداری، جعل، فحاشی، قتل و غیره دستگیر نمایند. شاکی و متهم پرونده باید هر دو در دادگاه ادلههای محکم و مستند خود را مطرح کنند تا بتوانند جرم را ثابت کرده یا خود را تبرئه کنند. بدیهی است که وکیل کیفری نقش بسیار مهمی در این میان ایفا میکند. به همین دلیل ممکن است این سوال پیش بیاید که هزینه وکیل کیفری چقدر است. در این مقاله به بررسی هزینههای مربوط به گرفتن وکیل کیفری خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.
انواع دعاوی کیفری
قبل از پرداختن به حق الوکاله وکیل کیفری، بد نیست توضیح مختصری درباره انواع دعاوی کیفری و دادگاههای رسیدگی کننده به آن داشته باشید. زیرا دستمزد وکیل کیفری در پروندههای کیفری متناسب با نوع و شدت جرم رخ داده تعیین میشود.
در دعاوی کیفری، افعال مجرمانه که تعداد آنها بسیار زیاد است، بررسی میشوند. پروندههای کیفری در دو مرحله دادسرا و دادگاه رسیدگی خواهند شد. دادسرا وظیفه تحقیق و جمع آوری ادله و مدارک را به عهده دارد. دادگاه نیز با توجه به اظهارات طرفین و مدارک، حکم نهایی را صادر میکند.
جرائم بسته به شدت جرم و مجازات، در سه دادگاه مختلف بررسی میشوند که به تبع آن، هزینه های وکیل کیفری نیز متفاوت خواهد بود. این دادگاهها و جرائم مربوط به آنها به شرح زیر است:
- دادگاه کیفری یک
در این دادگاه جرائم سنگین که معمولا مجازاتهای زیر را دارند، بررسی میشوند:
- جرائمی که مجازات آنها، قصاص نفس و اعدام است.
- جرائمی که مجازاتش حبس ابد میباشد.
- جرائم تعزیری درجه یک تا سه که شامل حبسهای تا 15 تا 25 سال است.
- جرائم کیفری که مجازات آنها قطع عضو است.
- و جرائم سیاسی و مطبوعاتی.
نیاز به گفتن نیست که هزینه وکیل در جرائم مربوط به دادگاه کیفری یک بسیار بالاتر از سایر موارد است. زیرا این جرائم بسیار شدید و سنگین بوده به همین دلیل اثبات آن نیز سختتر و زمانبرتر است و وکیل کیفری باید تحقیقات بسیاری در این راستا انجام دهد.
- دادگاه کیفری دو
تمامی جرائمی که در حیطه صلاحیت دادگاه کیفری یک نیستند، در دادگاه کیفری دو مطرح میشوند. به همین دلیل گستره بسیار وسیعتری دارند. این جرائم به طور کلی شامل موارد زیر میشود:
- جرائمی مانند زنا، سرقت حدی، قذف، کلاهبرداری، جعل، خیانت در امانت و غیره.
- جرائم غیر عمدمی که به جان، عضو یا منافع افراد آسیب رسانده است.
- جرائم عمدی که امکان قصاص وجود ندارد. مثل از بین بردن حس چشایی یا بویایی.
- جرائم تعزیری درجه چهار و پنج
- دادگاه انقلاب
این دادگاه نیز در دسته دادگاههای جزائی و کیفری قرار دارد و تمامی جرائم علیه امنیت ملی و خارجی در صلاحیت آن قرار دارد. این جرائم شامل موارد زیر میشود:
- جرائم علیه امنیت ملی
- محاربه و فساد فی الارض
- توهین به مقام معظم رهبری
- توطئه علیه جمهوری اسلامی
- جاسوسی
- جرائم مربوط به قاچاق مواد مخدر
در این نوع جرائم، حق الوکاله وکیل کیفری با توجه به نوع پرونده مشخص میشود و میتواند بسیار بالا باشد. مثلا جرائم علیه امنیت داخلی و محاربه، حساسیت بسیار بالایی دارند و باید از وکیل خبره و متخصص استفاده کرد. در نتیجه هزینه آن نیز بیشتر خواهد بود.
یا جرائمی مانند توهین به مقام معظم رهبری هزینه کمتری معمولا نسبت به موارد دیگر دارند. سرقتهای حدی نیز معمولا دارای مجازاتهای سنگین هستند، قیمت وکیل کیفری به مراتب بالاتر است.
چگونگی تعیین هزینه وکیل کیفری
هرچند آیین نامه حق الوکاله تعرفههایی برای میزان هزینه وکیل در پروندههای مالی تعیین کرده است، اما چگونگی تعیین هزینه وکیل کیفری در پروندهها با توافق طرفین پرونده و با توجه به نوع جرم ارتکابی و مجازات آن تعیین میشود.
مسلما هرچه مجازات سنگینتر و جرم شدیدتر باشد، هزینه وکیل نیز بیشتر خواهد بود. همانطور که گفته شد، جرائم مربوط به دادگاههای کیفری یک و دادگاههای انقلاب، بیشترین میزان هزینه وکیل کیفری را دارند.
البته فاکتورهای مهم دیگری نیز در این میان نقش دارند. مثل تجربه و تخصص وکیل، هرچه وکیل خبرهتر و باتجربهتر باشد و پروندههای کیفری زیادی را به نتیجه رسانده باشد، طبیعتا دستمزد بیشتری نیز خواهد داشت.
از آنجایی که پروندههای کیفری حساسیت بسیار بالایی دارند، مطمئنا گرفتن وکیل با تجربه میتواند فرد را به حل پرونده امیدوارتر کند.
همچنین شهری که پرونده در آن مطرح میشود نیز میتواند در هزینه وکیل کیفری تاثیر داشته باشد. این مورد را از لحاظ زمان رسیدگی به پرونده باید در نظر داشت. در شهرهای بزرگی مانند تهران که حجم پروندههای حقوقی بسیار زیاد است، پروسه رسیدگی به پرونده میتواند بسیار طولانیتر از یک شهر عادی باشد. به همین دلیل هم هزینه وکیل کیفری ممکن است افزایش داشته باشد. مسلما فرآیند جمع آوری ادله و مدارک نیز در شهرهای کوچکتر به مراتب راحت از شهرهای بزرگ خواهد بود.
همچنین اگر وکیل کیفری از شهر دیگری باشد، باز هم به هزینه نهایی افزوده خواهد شد. گذشته از دستمزد وکیل، هزینه ایاب و ذهاب و هزینه اقامت در شهر نیز به عهده موکل خواهد بود.
گرفتن هزینه وکیل کیفری از طرف محکوم شده
همانطور که گفته شد، پروندههای کیفری دارای حساسیت بسیار بالایی هستند. زمانی که فردی به عنوان شاکی از دیگری شکایت میکند، بار اثبات دعوا به عهده اوست. اگر نتواند حرفش را اثبات کند، طرف مقابل پرونده میتواند اعاده حیثیت کرده و به جرم تهمت و قذف از او شکایت کند. به همین دلیل است که وجود وکیل کیفری در اینطور پروندهها، کاملا حیاتی است.
اما هزینههای وکیل کیفری شاید عدهای را از اینکار منصرف کند و بخواهند خودشان اقدام کنند. احتمالا به دلیل ناآشنا بودن با قوانین کیفری، نمیتوانند به درستی از خود دفاع کرده و ادعایشان را اثبات کنند.
در قانون، ماده مهمی وجود دارد که طی آن، شاکی میتواند در پایان مراحل دادرسی و صدور حکم دادگاه، هزینه وکیل را از طرف مقابل بگیرد. اگر دادگاه حکم نهایی را به نفع شاکی صادر کرد، میتواند از دادگاه بخواهد تا طرف مقابلش هزینههای پرداخت شده را به او بدهد.
البته در این مورد، برعکس آن هم صدق میکند. یعنی اگر فردی متهم به یکی از عناوین مجرمانه در دادگاه کیفری یک یا دو شده باشد و در نهایت بتواند بیگناهی خود را ثابت کرده و تبرئه شود. میتواند از دادگاه درخواست کند تا شاکی را ملزم به پرداخت هزینههای وکیل کند.
مواردی که باعث افزایش هزینه وکیل کیفری میشود
گذشته از مواردی که در بالا ذکر شد، برخی عوامل نیز وجود دارد که میتواند باعث افزایش هزینه وکیل کیفری شود. این موارد عبارتند از:
اگر وکیل دارای مدرک تحصیلی کارشناسی ارشد باشد، تا 5 درصد حق الوکاله آنها افزایش مییابد. این مورد درباره وکلایی که مدرک دکترا دارند، 10 درصد میباشد.
به ازای هر سال سنوات خدمات قضایی، وکالت یا عضویت در هیت علمی دانشگاه، 1 درصد تا 20 درصد به حق الوکاله کیفری آنها افزوده میشود.
وکلایی که در استان تهران و مراکز استانها مشغول وکالت هستند، تا 10 درصد به هزینه حق الوکاله پایه آنها افزوده میشود. در شهرهای بزرگ دیگر این مبلغ 5 درصد خواهد بود.