یکی از دعاوی شایع حقوقی دعوای مطالبه وجه یا مطالبه طلب می باشد و با توجه به بسیاری از مراودات مالی بدون تنظیم سند رسمی و یا تبادل اسناد تجاری صورت میگیرد و بعضا بدون تنظیم سند عادی انجام میشود. در نتیجه صاحب حق برای دریافت حقوق مالی خود در صورت اختلاف دچار مشکلات زیادی شده و به ناچار به محاکم حقوقی مراجعه می نماید و در مواردی نمی تواند به طلب و حقوق مالی خود برسد.
دعوای مطالبه وجه سند عادی به دلیل اینکه مطالبه آن از طریق سند رسمی یا سند لازم الاجرا نمیباشد با پیچیدگی های فنی و حقوقی ممکن است احتمال موفقیت در محکومیت طرف مقابل را با سختی مواجه نماید به همین دلیل توصیه می گردد که این نوع دعوا حتما از طریق وکیل دادگستری مطرح و پیگیری شود.
دعوای مطالبه وجه با توجه به مبلغ مورد ادعا ممکن است در صلاحیت شورای حل اختلاف باشد و اگر مبلغ مورد ادعا بیشتر از ۲۰ میلیون تومان باشد طبق قانون در دادگاه حقوقی رسیدگی میشود.
برخلاف مطالبه وجه در اسناد رسمی یا اسناد لازم الاجرا، دعوای مطالبه وجه اسنادی عادی و خسارت دیرکرد بر خلاف تصور عموم که از طریق وجود دین یا طلب محسوب می نمایند، طبق قانون خسارت دیرکرد طلب عادی از تاریخ درخواست رسمی محاسبه می شود. به عبارت ساده تر برای اینکه طلب عادی شما مشمول خسارت دیرکرد بشود لازم است:
• اولاً موعد پرداخت طلب شما رسیده باشد. سپس می توانید با ارسال اظهارنامه از طریق دفتر خدمات الکترونیک قضایی رسماً طلب خود را درخواست نمایید و از تاریخ ارسال اظهارنامه طلب شما شامل خسارت دیرکرد می شود.
• دومین روش به صورت قهری و غیر ارادی می باشد یعنی با تقدیم دادخواست به دادگاه است چرا که اگر قبلاً اظهارنامه ارسال نکرده باشید خسارت دیر کرد از تاریخ تقدیم دادخواست آغاز میشود و تا زمان اجرای حکم یعنی همان مرحله پرداخت مبلغ به طلب شما خسارت دیر کرد تعلق خواهد گرفت.
مطالبه وجه چیست؟
زمانی که شما مبلغ رابه عنوان قرض، رسید عادی، سفته، چک، فیش واریزی، فاکتور فروش یا قرارداد مالی و یا سایر دلایل از کسی طلب داشته باشید و طرف مقابل از انجام تعهدات خود و استرداد وجه خودداری کند شما به ناچار از طریق پیگیری قضایی در تلاش برای احقاق حقوق خود می شوید که از نظر حقوقی شما باید موضوع رابه عنوان مطالبه وجه مطرح نمایید.
لازم به ذکر است که در مطالبه وجه به دلیل اینکه دلایل و مستندات شما برای احقاق حقوق سند رسمی می باشد یا در زمره اسناد عادی می باشد در نحوه مطالبه، شرایط، مزایا و معایب اسناد متفاوت است که توضیحات آن به اختصار بیان می گردد.
اسناد رسمی مثل چک، سفته، با پرینت حساب یا سند ازدواج، جز اسناد رسمی و یا در مواقعی تجاری محسوب میشوند. اما اسنادی مثل فاکتور فروش، دست نوشته، شهادت شهود یا قرارداد کار جز اسناد عادی محسوب میشود.
زمان مطالبه وجه
صرف داشتن طلب دلیلی برای مطالبه آن نیست چون باید به زمان درخواست و مطالبه حق نیز توجه نمود.
به طور مثال شما یک رسید طلب عادی از شخصی را دارید و این شخص متعهد شده یک ماه بعد این وجه را به شما تقدیم نماید، حالا اگر شما قبل از سر رسید یکماه اقدام به مطالبه وجه کنید با توجه به اینکه حق شما معلق به تاریخ معینی می باشد عملا و قانوناً نمی توانید قبل از سررسید حق خود رامطالبه کنید مگر اینکه بدهکار با شما توافق داشته و رضایت بر اینکه قبل از رسیدن مبلغ را پرداخت کند. پس زمان مطالبه طلب چه در اسناد عادی و چه در اسناد رسمی مشروط به رسیدن موعد طلب می باشد.
شرایط دعوای مطالبه وجه سند عادی
الف) وجود دین و داشتن دلیل : اولین شرط مطالبه طلب، اثبات وجود طلب است در طلب به استناد اسناد عادی دلایلی مثل دست نوشته، فیش واریز، پرینت کارت به کارت، داشتن دو شاهد یا قبول بدهکار مبنی بر وجود طلب و رسیدن زمان پرداخت بدهی و عدم انجام تعهد از طرف بدهکار و طرح دعاوی مطالبه وجه شرط لازم می باشد.
ب) رسیدن موعد پرداخت بدهی : بعد از اثبات دین شرط ثانویه رسیدن یا گذشتن زمان مهلت پرداخت می باشد و اگر قبل از سررسید دعوای مطالبه وجه مطرح گردد دادگاه قرار رد دعوا صادر میکند.
ج) مستقر بودن طلب : صرف وجود دین یا رسیدن موعد لازم ولی کافی نمی باشد بلکه باید حق مطالبه همچنان وجود داشته باشد به عنوان مثال اگر شخص بدهکارقبلا مبلغ را پرداخته باشد یا در ازای توافق یا بدهی شما، تهاتر شده باشد دیگر قابلیت طرح دعوا را ندارد.
چه کسانی حق مطالبه وجه را دارند ؟طبق قانون برای مطالبه حق خود شخص یا نماینده قانونی، وکیل یا بعد از فوت وراث وی به قائممقامی میتوانند برای مطالبه حق اقدام کنند. پس هر فردی به جز این اشخاص با ارائه هر سندی به متعهد سند مراجعه کند نمیتواند مطالبه وجه کند و عملاً کسی از طرف طلبکار به طور قانونی حق مطالبه را دارد که اجازه آن را از طرف طلبکار داشته باشد و بتواند به جای طلبکار دعوای مطالبه وجه را مطرح نماید.
انواع مطالبه وجه
مطالبه وجه به استناد دست نوشته
در این مورد شخص با ارائه رسید کتبی یا قرار داد به دادگاه می تواند حق خود را استیفاء کند لازم به ذکر است این رسید لزوماً باید به امضای بدهکار رسیده باشد وگرنه سندیت نخواهد داشت.
مطالبه وجه به استناد وجه دستی
غالبا وجه دستی پرداختی بدون تنظیم رسید و یا قرارداد پرداخت میشود. برای مطالبه و اثبات پرداخت وجه دستی تنها راه پرداخت آن در حضور دو شاهد و ارائه شهود در دادگاه برای اثبات قرض بودن و پرداخت مبلغ می باشد.
مطالبه طلب به استناد فاکتور فروش
لازم به ذکر است که در این مورد فاکتور باید دارای تمام شرایط باشد از جمله اینکه امضای خریدار و فاکتور با مهر فروشنده نیز درآن قید شدهباشد و اینکه خریدار مبلغ فاکتور را قبلا کارسازی نکرده باشد.
مطالبه وجه به استناد قرار داد
در این مورد طلبکار با ارائه قراردادی که بیانگر تعهدات مالی طرف مقابل است و به امضاء وی نیز رسیده میتواند طرح دعوای مطالبه وجه را بنماید. منظور از قراردادها و تعهدات مالی قراردادهایی مثل قرارداد فروش و یا قرارداد اجاره و یا سایر موارد می باشد.
مطالبه طلب به استناد چک و یا سفته
در این موارد با ارائه چک برگشتی به انضمام گواهی عدم پرداخت و یا سفته واخواست شده میتوانید اقدام به طرح دادخواست مطالبه وجه نمایید. ناگفته نماند که مطالبه وجه از طریق سفته یا چک دارای مزایایی به مراتب بیشتر و بهتر از اسناد عادی میباشد.
مطالبه وجه به استناد واریز از طریق کارت به کارت یا شماره حساب
در این مورد مطالبه کمی سخت وپیچیده تر می باشد چراکه به استناد ماده ۶۲۵ قانون مدنی هرکس مالی به دیگری بدهد ظاهراً بدهکار وی میباشد پس اثبات اینکه این مبلغ بابت پرداخت به عنوان قرض بوده امری ساده نمی باشد در چنین مواردی شما باطرح دعوی مبنی بر اینکه پول واریزی قرض بوده و با ارائه شهود یا سایر قرائن درخواست استرداد مبلغ را می نمایید و در نتیجه طرف مقابل( بدهکار) احتمالاً ادعا می نماید که شما به او بدهکار بوده اید که در این صورت اگر نتواند این امر را اثبات نماید محکوم به پرداخت وجه دریافتی در قبال شما خواهد بود.
هزینه دادرسی مطالبه وجه چقدر است؟
شما به ناچار برای ثبت هرگونه شکایت کیفری یا دعوی حقوقی مبلغی را به عنوان هزینه دادرسی باید بپردازید که در دعاوی حقوقی به تناسب خواسته شما هزینه تعیین میشود و ثبت دادخواست شما منوط به پرداخت هزینه دادرسی می باشد در مورد مطالبه وجه اگر دعوی شما تا مبلغ ۲۰ میلیون تومان باشد معادل دو و نیم درصد خواسته باید هزینه دادرسی پرداخت شود و اگر طلب شما بیشتر از ۲۰ میلیون تومان باشد مثلا اگر ۳۰ میلیون تومان باشد تا مبلغ ۲۰ میلیون تومان دو و نیم درصد و بیشتر از آن در دادگاه سه و نیم درصد محسوب میشود که غالبا این هزینه از طریق دفتر خدمات الکترونیک قضایی دریافت و ثبت میشود.
مراجع صالح برای رسیدگی به دعوای مطالبه وجه کدامند؟
لازم به ذکر است که دعوای مطالبه وجه اصولا دعوای حقوقی محسوب میشود پس از نظر نوع دادگاه، دادگاه حقوقی صالح به رسیدگی می باشد ولی در این که مبلغ مطالبه وجه چه مقدار می باشد رسیدگی در مرجع حقوقی را تفکیک میکنیم. به عبارتی اگر مبلغ مورد مطالبه شما از شخص ثالث تا ۲۰ میلیون تومان باشد شورای حل اختلاف صالح به رسیدگی است و اگر مبلغ بیشتر از ۲۰ میلیون تومان باشد دادگاه صالح به رسیدگی می باشد.
اما از این نکته غافل نشوید که شما نمی توانید هر جایی که مطلوب شماست در آن مکان طرح دعوای مطالبه وجه کنید اصولاً در دعاوی حقوقی صلاحیت دادگاه حقوقی رسیدگی کننده که در کدام شهر باید دعوا مطرح شود محل سکونت خوانده است. پس اگر شما طلبی را بر اساس دست نوشته از شخصی که در بوشهر ساکن است را نمی توانید در دادگاه تهران مطرح کنید و باید الزاماً در محل اقامت بدهکار که همان شهر بوشهر می باشد دعوای حقوقی را مطرح کنید.
نحوه طرح دعوی مطالبه وجه
قبل از اقدام به طرح دعوی مطالبه وجه نقد کنید ذکر چند نکته ضروری می باشد.
اول اینکه اگر مطالبه وجه به استناد سند عادی است باید دقت شود آیا برای پرداخت طلب در قرارداد تاریخ ذکر شده است یا نه ؟
در ابتدا اگر رسید طلب تاریخ پرداخت را نداشته باشد بهترین کار ارسال اظهارنامه به بدهکار از طریق دفتر خدمات قضایی می باشد.
در صورتی که رسید تاریخ طلب پرداخت نشده باشد و در مورد پرداخت بدهکار ایفای دین نکند توصیه میشود از طریق ارسال اظهارنامه مطالبه وجه اقدام کنید. با این عمل اگر شما به دلایلی از طریق دادخواست و پیگیری قضایی حق خود را مطالبه نکردیدحداقل از روز ارسال اظهارنامه خسارت دیرکرد شامل شما خواهد گردید چون در بسیاری از موارد بدهکار با گرفتن مهلت اقدام به وقتکشی میکند.
در واقع در رسید طلب عادی در دو حالت خسارت دیرکرد شامل طلبکار می شود.
۱) ارسال اظهارنامه به شرط رسیدن موعد پرداخت.
۲) ثبت دادخواست حقوقی و پیگیری قضایی که از تاریخ ثبت دادخواست به طلب شما خسارت دیرکرد تعلق خواهد گرفت.
ارسال اظهارنامه با توجه به مطالب ذکر شده دارای امتیازاتی برای شما خواهد بود که توصیه میشود از طریق مراجعه به وکیل دادگستری و مشورت و نظارت وکیل این اقدام صورت گیرد.
خسارت دیرکرد مطالبه وجه
این نکته باید در نظر گرفته شود که به اینکه سند شما رسمی یاعادی باشد مدت زمان تعلق خسارت دیرکرد و تاریخ تعلق خسارت متفاوت است. خسارت دیرکرد در اسناد رسمی و اسناد لازم الاجرا مثل چک از تاریخ سررسید چک محسوب میشود و اگر فرضاً تاریخ چک آبان سال ۱۳۹۹ باشد و شما چک را در اسفند سال ۱۳۹۹ برای وصول به بانک ببرید و به دلیل عدم موجودی چک برگشت بخورد و یک سال بعد از آن اقدام به ثبت دادخواست مطالبه وجه چک کنید خسارت تاخیر تادیه آن از تاریخ سررسید چک یعنی همان آبانماه سال ۱۳۹۹ محسوب میشوند نه تاریخ اسفند سال ۹۹ یا تاریخ ثبت دادخواست و تاریخ تعلق خسارت تاخیر تادیه اسنادی مثل سفته برخلاف چک از روز سررسید سفته محسوب نمیشود بلکه از تاریخ واخواست سفته خسارت تاخیر تادیه به آن تعلق می گیرد به بیان ساده اگر شما از کسی سفته دریافت کنید و تاریخ سفته آبان سال ۱۳۹۹ باشد و در تاریخ سررسید سفته کارسازی نشده و وجه آن پرداخت نشود شما باید با مراجعه به مرجع ذیصلاح سفته را واخواست کنید. واخواست سفته با پرداخت مبلغ یک و نیم الی دو و نیم درصد آن صادر میشود و پس از واخواست خسارت تاخیر تادیه به آن تعلق می گیرد.
اما در مورد سند طلب عادی خسارت تاخیر تادیه با حصول دو شرط به شما تعلق می گیرد. شرط اول این است که موعد پرداخت رسیده باشد شرط دوم آن است که با ارسال اظهارنامه رسمی یا ثبت دادخواست مطالبه وجه که به نوعی مطالبه رسمی حقوق شما می باشد و از این تاریخ خسارت تاخیر تادیه با توجه به نرخ بانک مرکزی تعلق میگیرد.
مطالبه وجه و استرداد از طریق فیش واریزی
در مواردی بعضاً پیش آمده که فردی میخواهد مبلغی را برای مخاطب مورد نظر خود از طریق انتقال به وسیله دستگاه پوز یا انتقال اینترنتی انجام دهد ولی به اشتباه برای شخص دیگری واریز میکند حالتی که در این موارد پیش میآید این است که آیا می تواند مبلغ واریزی را مسترد نماید یا نه؟
در عمل باید اثبات شود که این مبلغ واریزی بدون اینکه دریافت کننده حقی داشته باشد و بابت پرداخت قرض و پرداخت شده و بابت بدهی معوقه نبوده و به عبارت سادهتر دریافت کننده وجه بدون داشتن حقی و به ناروا مالک وجه شده است. در این حالت برای اثبات و دریافت مبلغ واریزی راهکار آن صرفاً معرفی دو شاهد و یا یک شاهد به همراه قسم برای استرداد مبلغ واریزی کفایت میکند.
لازم به ذکر است در دعوای حقوقی هرکس مدعی باشد باید دلیلی برای اثبات ادعای خود داشته باشد و اگر دریافتکننده مبلغ که به اشتباه برای وی واریز شده پس از طرح دعوا مدعی شود که دریافت مبلغ در قبال بدهی و یا قرض بوده باید این ادعا را اثبات نماید و گرنه به صرف طرح دعوی و مطالبه آن اصولاً باید رای به محکومیت مبنی بر استرداد وجه واریزی صادر گردد.
مدارک لازم برای طرح دعوی مطالبه وجه
مهمترین و اصلیترین آن برای اثبات حق ارائه سند عادی یا رسمی مطالبه وجه می باشد و در کنار ارائه رسید به مرجع صالح معرفی دو شاهد یا یک شاهد به انضمام قسم نیز کفایت میکند و اگر قبلاً اظهارنامه نیز ارسال گردیده ضمیمه کردن آن به عنوان دلیل جهت اثبات مطالبه آن و تعلق خسارت تاخیر تادیه نیز توصیه میشود.
درود خانمی برای چند مرحله پول ب حساب من واریز کرده . حدود ۹ ملیون من ۳ ملیون دستی بهش دادم با دوتا شاهد. ۲۵۰۰ خودش واریز کرد بدون اینکه من گفته باشم .و چند مرتبه دیگه بابت کارای ک براشون انجام دادم پول واریز کردن . الان مبگن پولم مبخوام درصورتی ک من اصلا ادعای قرضی نداشتم حتی توی پیام . شرایط چطوره مبتونه پولش درخواست کنه؟