![دفاع از متهم ضرب و جرح با وکیل](https://vakildadfar.com/wp-content/uploads/2024/05/Defense-in-the-charge-of-assault.jpg)
مقررات قانونی کشورمان در قانون مجازات اسلامی و قانون آیین دادرسی کیفری، همانگونه که حق شکایت کیفری را برای شاکی و زیان دیده از جرم درنظرگرفته اند تا با ارائه ادله قانون و اثبات ادعای خود بتواند نسبت به درخواست محکومیت متهم اقدام نماید، به همان نسبت نیز این حق را برای متهم قائل شده است که با استیفاء از طرق و روش های قانونی که در قانون مجازات اسلامی و قانون آیین دادرسی کیفری و سایر مقررات موضوعه مطرح شده است، به دفاع از اتهام انتسابی و اثبات بی گناهی خویش در برابر محکمه صالحه اقدام نماید.
درخصوص جرم ضرب و جرح نیز شاکی می تواند با ارائه ادله قانونی همچون صورتجلسه کلانتری یا مرکز فوریت های پلیسی، گواهی پزشکی قانونی، تصاویر دوربین های مداربسته و شهادت شهود و غیره اقدام به طرح شکایت خود علیه مشتکی عنه نماید لکن بایستی به این نکته توجه نمود که با عنایت به تنوع ادله اثبات دعوا در دعاوی کیفری، راه های اثبات بی گناهی و دفاع از اتهام انتسابی درخصوص جرم ضرب و جرح مانند هر جرم دیگری نیز وجود داشته و متعدد می باشد و البته استفاده از این طرق مذکور نیازمند ارائه مدارک مخصوص بدان نیز می باشد.
از این رو، متهم در جرم ضرب و جرح اعم از عمدی و غیر عمدی میبایست جهت دفاع از خود در برابر اتهام انتسابی که شاکی به وی منتسب نموده است، به ادله شاکی هجوم برده و قانوناً ادله، اسناد و مدارک شاکی را زیر سؤال ببرد تا منجر به علم قاضی به عدم وجود جنایت بر عضو شده و اصل وجود ضرب و جرح بر شاکی یا میزان ضرب و جرح به نحوی که شاکی مدعی آن است منتفی گردد. در این نوشتار تفصیلاً به بررسی کامل مقوله دفاع از اتهام انتسابی در جرم ضرب و جرح و رفع اتهام در خصوص جرم و مجازات ضرب و جرح خواهیم پرداخت.
رفع اتهام ضرب و جرح
مسأله حائز اهمیتی که در حوزه جرم ضرب و جرح در حقوق کیفری مطرح است، مقوله رفع اتهام از متهم ضرب و جرح دراین جرم می باشد که تحت عنوان اثبات برائت متهم یا بی گناهی وی مطرح است و سؤال بسیاری از متهمان آن است که چگونه اتهام ضرب و جرح را از خود رفع نموده و برائت خود را اخذ نماییم؟
در این خصوص باید پاسخ داد که با عنایت به اینکه ادله اثبات دعوا در آیین دادرسی کیفری از تنوع بالایی برخوردار بوده لذا راه های اثبات بی گناهی و رفع اتهام از این جرم نیز متعدد می باشد. لکن به صورت کلی جهت اثبات کلیه این طرق به منظور اخذ برائت، میبایست شرایط اثبات بی گناهی که در تمامی جرایم یکسان می باشد وجود داشته باشد.
به عبارت دیگر، همانگونه که جهت اثبات ارتکاب جرم و انتساب آن به متهم، میبایست عناصر سه گانه جرم (عنصر مادی، معنوی یا روانی و عنصر قانونی) به اثبات برسد، طرق رفع اتهام و اثبات بی گناهی نیز با اثبات عدم وجود هریک از این عناصر سه گانه فوق الذکر امکان پذیر خواهد بود که ذیلاً به بررسی هریک خواهیم پرداخت.
الف) رفع اتهام ضرب و جرح از راه اثبات عدم وجود عنصر مادی
عنصر مادی به معنای عمل ارتکابی متهم درخصوص جرم واقع شده می باشد. مثلاً عمل زدن ، عنصر مادی جرم ضرب و جرح می باشد یا ربودن مال ، عنصر مادی جرم سرقت است. رفع اتهام از جرم ضرب و جرح از راه اثبات عدم وجود عنصر مادی بدین شرح است که متهم بتواند ثابت کند که عمل مادی اصلاً و اساساً شکل نگرفته و یا درصورت انجام شدن، متهم مرتکب آن نشده است.
مثلاً در جرم سرقت، متهم ثابت کند که با توجه به اینکه در آن زمان در محلی دیگر بوده است، فعل مادی ربودن توسط وی انجام نگرفته است یا اینکه در جرم ضرب و جرح با استفاده از ادله و مدارک که در قسمت های بعدی بدان پرداخته خواهد شد، اثبات کند که عمل مادی زدن فرد مصدوم توسط وی انجام نشده است و بدین ترتیب ادعا کند که وی بی گناه است.
ب) رفع اتهام ضرب و جرح از راه اثبات عدم وجود عنصر معنوی یا روانی
عنصر معنوی یا روانی یکی از عناصر سه گانه جرم است که منظور از آن، اراده ارتکاب جرم توسط مجرم می باشد. گاهی عنصر معنوی از سه جزء (علم به موضوع، قصد رفتار مجرمانه و قصد نتیجه) تشکیل شده است و گاهی از دو جزء (صرفاً علم به موضوع و قصد رفتار مجرمانه) تشکیل شده است.
مثلاً در قتل که یک جرم مقیّد به نتیجه می باشد، باید فرد علاوه بر علم به موضوع یعنی علم به اینکه فرد مجنیٌ علیه یک انسان است ، قصد رفتار مجرمانه نیز داشته باشد یعنی با اراده خود قصد انجام فعل مجرمانه مانند تیراندازی یا چاقو کشیدن را داشته باشد و همچنین قصد نتیجه نیز داشته باشد یعنی قصد داشته باشد که کشتن فرد نهایتاً محقق شود. حال اثبات بی گناهی و رفع اتهام از راه اثبات عدم وجود عنصر معنوی یا روانی بدین شرح می باشد که متهم نسبت به اثبات عدم وجود هریک از عناصر عنصر روانی مانند عدم علم به موضوع، عدم قصد رفتار مجرمانه و نیز عدم قصد نتیجه در جرایم مقیّد اقدام نماید.
ج) رفع اتهام ضرب و جرح از راه اثبات عدم وجود عنصر قانونی
عنصر قانونی درواقع به معنای ماده قانونی مربوطه ای است که بر اساس آن، یک عمل به عنوان جرم شناخته می شود و برای آن مجازات تعیین می شود. مثلاً عنوان قانونی جرم ضرب و جرح در قانون مجازات اسلامی عبارت از ماده 614 قانون مجازات اسلامی می باشد یا عنصر قانونی جرم تهدید عبارت از مواد 668 و 669 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات است.
به منظور رفع اتهام ضرب و جرح از طریق اثبات عدم وجود عنصر قانونی، متهم میبایست ثابت نماید که مجازاتی برای عمل ارتکابی وی تعیین نشده و عمل ارتکابی وی جرم نمی باشد یا اینکه اگر مجازات تعیین شده است، بر اساس قانون جدید، این مجازات نسخ شده است.
حال پس از بررسی طرق اثبات بی گناهی و رفع اتهام ضرب و جرح از طریق عناصر سه گانه جرم، به بررسی اثبات بی گناهی متهم از طریق ادله اثبات دعوا در امور کیفری می پردازیم. یکی از راه هایی که متهم می تواند با استفاده از آن اقدام به رفع اتهام از خود کند آن است که نسبت به استفاده از یکی از ادله قانونی جهت اثبات بی گناهی خویش اقدام کند مثلاً از شهودی که حاضر در صحنه نزاع و درگیری بودند استفاده نموده و از آن ها بخواهد که شهادت بدهندکه متهم در لحظه ارتکاب ضرب و جرح، هیچ ضربه ای بر بدن فرد بزه دیده وارد نیاورده است.
از دیگر راه های رفع اتهام از متهم آن است که متهم دلایل شاکی را به چالش کشد. در این خصوص متهم می تواند بدون ارائه دلیل و به صرف اینکه ادعا نماید دلایل ابرازی از سوی شاکی فاقد اعتبار قانونی و درواقع فاقد وجاهت حقوقی است، از محکمه برائت اخذ نماید. مثلاً می تواند درخصوص ادعای شاکی مبنی بر وقوع ضرب و جرح ادعا کند که شهود معرفی شده از سوی شاکی فاقد شرایط شرعی و قانونی شهادت بوده و یا اینکه اسناد ارائه شده از سوی شاکی جعلی و دروغین می باشند.
اهمیت مدارک و شواهد در رفع اتهام ضرب و جرح
در این قسمت از نوشتار به بررسی اهمیت مدارک و شواهد در رفع اتهام ضرب و جرح از متهم خواهیم پرداخت. با توجه به قسمت های قبلی نوشتار دانستیم که متهم می تواند از طریق اثبات عدم وجود هریک از عناصر سه گانه جرم شامل عنصر مادی، عنصر معنوی یا روانی و عنصر قانونی و یا از طریق ادله اثبات دعوا در قانون مجازات اسلامی و روش های مختلف دیگر اقدام به رفع اتهام ازخود در جرم ضرب و جرح نماید. حال راه های اثبات بی گناهی متهم از جرم ضرب و جرح چیست؟ و اهمیت مدارک و شواهد در این خصوص تا چه اندازه است؟ این موارد را ذیلاً در چند بخش بررسی خواهیم نمود:
- اقرار
- شهادت شهود
- علم قاضی
- قسامه
- سند
دفاع از اتهام انتسابی ضرب و جرح عمدی: اقرار
اقرار، مهم ترین و بزرگترین دلیل اثبات اتهام در قانون مجازات اسلامی و کلیه قوانین و مقررات آیینی است ولی اگر متهم پس از اقرار بتواند اعتبار اقرار خود را زیر سؤال برده و اثبات نماید که اقرار انجام گرفته فاقد وجاهت لازم از لحاظ قانونی و حقوقی می باشد، می تواند از این راه برای اثبات بی گناهی خویش و رفع اتهام استفاده نماید. به عنوان مثال اگر ثابت کند که اقرار اخذ شده از ایشان در کلانتری مربوطه تحت اجبار و اکراه غیرقابل تحمل بوده می تواند نسبت به رفع اتهام از خود با اثبات عدم وجود شرایط قانونی اقرار اقدام نماید.
دفاع از اتهام انتسابی ضرب و جرح عمدی: شهادت شهود
به همان نسبت که شهود می توانند در خصوص ارتکاب جرم توسط متهم در شکایت به جرم ضرب و جرح شهادت داده و شهادت ایشان به عنوان یکی از ادله اثبات جرم سبب علم قاضی به وقوع جرم و منجر به صدور حکم علیه متهم شود، در قانون مجازات اسلامی و قانون آیین دادرسی کیفری این حق برای متهم نیز پیش بینی شده است که بتواند از شهادت شهود به عنوان یکی از راه های رفع اتهام از خود و اثبات بی گناهی خود استفاده نماید و بدان وسیله برائت خود را از محکمه صالحه اخذ نماید.
چراکه متهم می تواند از طریق شهادت شهودی که ناظر صحنه نزاع و درگیری بوده اند ثابت نماید که اصلاً مرتکب جرمی نشده است یا اینکه با شهادت شهود ثابت کند که در لحظه نزاع درمحل دیگری بوده است و در محل نزاع حضور نداشته است.
از طرف دیگر متهم می تواند با استفاده از شهادت شهود خود یا استشهادیه محلی اثبات نماید که شهادت شهود شاکی فاقد اعتبار قانونی بوده و بدین ترتیب بی اعتباری شهادت شهود شاکی را اثبات کند و درواقع اقدام به جرح شهود شاکی نماید.
دفاع از اتهام انتسابی ضرب و جرح عمدی: علم قاضی
بر اساس ماده 211 قانون مجازات اسلامی علم قاضی عبارت است از «.. یقین حاصل از مستندات بین در امری است که نزد وی مطرح می شود…» درخصوص علم قاضی که متهم می تواند از آن در جهت رفع اتهام از خود استفاده ببرد، می توان گفت که چنانچه متهم نسبت به ارائه امارات و قرائن ازجمله نظرات کارشناسی، گزارش ضابطین محلی و تصاویر دوربین های مداربسته و غیره اقدام نماید، می تواند با ایجاد علم و یقین در قاضی نسبت به بی گناهی خویش، برائت را از محکمه اخذ کند.
دفاع از اتهام انتسابی ضرب و جرح عمدی: قسامه
یکی دیگر از ادله اثبات دعوا در امور کیفری، قسامه است که صرفاً در جنایات(جرایم علیه تمامیت جسمانی) کاربرد دارد و در جرایم دیگر کاربردی ندارد. شاکی می تواند با استفاده از توسل به قسامه و استیفاء از قسم خوردن خویشاوندان خویش و رعایت شرایط قانونی، اتهام را اثبات نماید اما متهم نیز می تواند درصورت درخواست شاکی، با معرفی خویشاوندان خویش برای ادای سوگند جهت اقامه قسامه، اقدام کرده و یا اینکه در حدود مقرر قانونی ، خودش اقدام به تکرار سوگند به میزان مقرر نماید.
دفاع از اتهام انتسابی ضرب و جرح عمدی: سند
از دیگر ادله مهمی که در رفع اتهام ضرب و جرح از متهم کاربرد دارد، سند می باشد. همانگونه که شاکی می تواند از سند برای اثبات اتهام استفاده نماید، متهم نیز می تواند از یک سند معتبر یا مدرکی مستند و صحیح برای اثبات بی گناهی خویش و رفع اتهام از خویش استفاده کند.
نقش وکیل در دفاع از متهم جرم ضرب و جرح و رفع اتهام
پروسه دفاع از متهم در جرم ضرب و جرم و دفاع از اتهام انتسابی به منظور رفع اتهام و اخذ برائت، امری بسیار حساس و حائز اهمیت و چه بسا زمانبر و مستلزم پیچیدگی های بسیار می باشد. از طرفی زمانی که آثار ضرب و جرح بر روی بدن شاکی وجود دارد، اثبات بی گناهی متهم در این شرایط فرایندی بسیار پیچیده تر و دشوارتر خواهد بود.
از این رو، حتما حضور یک وکیل باتجربه کیفری که علاوه بر دانش کافی در حوزه کیفری از مهارت بالایی در رفع اتهام و اثبات بی گناهی و نهایتاً اخذ برائت برای متهم برخوردار باشد، امری لازم و ضروری است.
از طرف دیگر معمولاً شاکیان پرونده های کیفری نیز برای اثبات روند پرونده و دریافت دیه یا در موارد مجاز، اعمال قصاص، از وکلای ماهر و باتجربه استفاده می کنند لذا نقش وکیل در این شرایط بسیار پررنگ و حائز اهمیت است تا فرد بتواند در کنار یک وکیل پایه یک دادگستری متبحر و کارآزموده اقدام به دفاع از خود در خصوص اتهام انتسابی نماید. از جمله دلایلی که نشان دهنده نیاز شما به یک وکیل کیفری می باشد:
- الف) مسائل قانونی به خصوص درحوزه کیفری بسیار پیچیده و دشوار بوده و از گستردگی قابل توجهی برخوردار می باشند.
- ب) داشتن وکیل سبب درک کامل متهم نسبت به راهکارهای موجود خواهد شد.
- ج) وکیل می تواند مناسب ترین دفاع را با توجه به جریان و روند پرونده برای شما پیش بینی نماید .
- د) وکیل ماهر و کارآزموده کیفری تمام تلاش خود را درجهت دفاع از موکل به کار خواهد گرفت و همواره حامی و پشتیبان موکل خواهد بود.
مشاوره با وکیل ضرب و جرح در تهران
مشاوره گرفتن از وکیل متخصص کیفری در حوزه جرایم مربوط به ضرب و جرح نه تنها هیچ ضرری ندارد بلکه می تواند راهنما و راهگشای مسائل پرونده کیفری شما نیز باشد چراکه گفته شده است همواره پیشگیری بهتر از درمان است لذا بهترین راهکار آن است که از مشکلات حقوقی پیش از وقوع آن جلوگیری و پیشگیری نمود لذا مشاوره با وکیل متخصص و متبحر بسیار ضروری است و حتی در زمانی که پرونده در مراحل دادرسی کیفری است با توجه به پیچیدگی و گستردگی مسائل حقوقی و کیفری، قطعاً مشاوره با وکیل ضرب و جرح می تواند بهترین راهکار باشد.
از طرفی این امکان وجود دارد که پرونده ای بدون وجود وکیل سبب تحمیل مجازات برای متهم شده و یا هزینه و یا زمان شما را صرف نماید پس مشاوره با وکیل راهکار منطقی و عقلانی مناسبی در پرونده های مختلف از جمله پرونده های ضرب و جرح می باشد.