طلاق بائن چیست؟ بائن در لغت به معنی جدا شده است ، طبق ماده ۱۱۴۴ قانون مدنی طلاق بائن طلاقی است که در مدت عده ( مدتی که در آن زن بعد از طلاق یا فوت شوهرش باید از ازدواج خودداری کند) برای مرد حق بازگشت وجود ندارد. به عبارتی هرگاه که مردی تقاضای طلاق دهد و رای هم صادر شود و زن یائسه باشد طلاق بائن است و یا همین طور زمانی که زن دوشیزه ( باکره ) باشد باز هم طلاق بائن محسوب میشود. همچنین زمانی که زن و مرد ۳ بار ازهم طلاق بگیرند و دوباره مجدداً ازدواج کنند و یا در زمان عده طلاق رجوع کنند برای بار سوم طلاقشان از نوع طلاق بائن به حساب میاید.
آثار طلاق بائن
در طلاق بائن در صورت شکل گرفتن آن روابط زناشویی خاتمه پیدا میکند به عبارتی باعث جدایی کامل زوجین از همدیگر میشود ولی باعث به وجود آمدن آثاری در روابط زوجین میشود از جمله
۱- انحلال عقد نکاح چرا که عقد نکاح از تاریخ وقوع طلاق بائن منحل میشود. بنابراین براساس آن زوجین دیگر زن و شوهر نیستند و به موجب ان زن و مرد به محض جداشدن از هم نامحرم محسوب و از قید زوجیت رها میگردند و در صورتی که بخواهند با یکدیگر مجددا ازدواج کنند باید صیغه عقد خوانده شود.
۲- ازدواج مجدد زوجین که یکی دیگر از آثار طلاق بائن به حساب می آید بدین معنی که مرد میتواند بلافاصله دوباره ازدواج کند بدون نیاز به اجازه دادگاه و زن هم اگر از جمله زنانی باشد که عده طلاق ندارد میتواند بعد از طلاق بائن ازدواج مجدد داشته باشد در غیر این صورت تا گذشتن مدت عده باید صبر کند.
۳- منتفی شدن حقوق زوجین بعد از طلاق یعنی بعد از اینکه زوجین به طلاق بائن از همدیگر جدا شدند دیگر هیچ حق و حقوق و تکالیفی که به عهده انان بوده به رسمیت شناخته نمیشود و تماماً ساقط میگردد. برای مثال زن دیگر مجبور به تمکین کردن از همسر خود نیست ، محل اقامت زوجه از هم جدا میشود ، مرد دیگر تکلیفی به پرداخت نفقه نخواهد داشت و در هنگام فوت هریک هیچ کدام از یکدیگر ارث نخواهند برد.
عده در طلاق بائن
به ایام پس از طلاق که در آن حق رجوع وجود داشته باشد و مرد رجوع کند و حتی زن به مهریه بخشیده شده بازگردد ایام عده گفته میشود. به طور کامل عده وفات چهار ماه و ده روز و عده عقد موقت دو ماه است. ولی در طلاق بائن یائسه ( یعنی زن بالای ۵۰ سال ) و طلاق بائن دوشیزه( یعنی دختر باکره) عده وجود ندارد.
حق رجوع در طلاق بائن
حق رجوع در طلاق بائن باتوجه به نوع طلاق متفاوت است .در صورتی که طلاق از نوع خلع و مبارات باشد مرد دیگر امکان رجوع به زن را ندارد مگر در یک صورت و آن این است که زن بخواهد مالی را که به مرد داده بود تا بتواند طلاق بگیرد را پس بگیرد و به اصطلاح به آن مال رجوع کند که در این صورت برای مرد حق رجوع وجود خواهد داشت.
انواع و اقسام طلاق بائن
انواع طلاق بائن به موجب ماده ۱۱۴۵ قانون مدنی به شرح زیر است:
- طلاقی که قبل از نزدیکی و روابط زنانشویی انجامگیرد یعنی ( طلاق باکره یا غیر مدخوله)
- طلاق یائسه
- طلاق خلع و مبارات یعنی در آن مرد دیگر حق رجوع به زن را ندارد.
- سومین طلاقی که بعد از سه وصلت متوالی ایجاد شود اعم از اینکه وصلت در نتیجه رجوع باشد یا در نتیجه نکاح جدید یعنی در صورتی که زن و مرد ۳ بار از هم طلاق بگیرند و دوباره ازدواج کنند ویا در هنگام عده رجوع کنند برای بار سوم طلاق آنها از نوع طلاق بائن میباشد.
صیغه طلاق بائن
طلاق از ایقاعات است یعنی ایجاد آن به تنهایی از طرف مرد میباشد و نیاز به رضایت زوجه ندارد به طوری که مرد میتواند با رعایت شرایطی به طور یک طرفه همسر خود را طلاق دهد. در هنگام طلاق باید به طور کامل صیغه طلاق به عربی خوانده شود و دو مرد عاقل و بالغ آن را بشنوند همچنین مردی که زن خود را طلاق میدهد باید عاقل باشد و از روی اختیار این کار را انجام دهد نه بر حسب اکراه و اجبار چون طلاق از روی اکراه و اجبار باطل میباشد.
نکته دیگر اینکه طلاق دهنده باید قصد داشته باشد و زن در آن هنگام در عادت زنانه نباشد همچنین زمانی که صیغه طلاق خوانده شد تمام شرایط آن باید از سوی مرد رعایت شود.
طلاق بائن خلعی
خلع یعنی بخشیدن و هنگامی که زن مقداری مال مثلا بخشی از مهریه خود را به خاطر اکراهی که از شوهر خود دارد بذل و بخشش کند در این هنگام طلاق خلع انجام میگیرد بنابراین زمانی که زن تقاضای طلاق میدهد برای اینکه بتواند طلاق بگیرد مالی را در قبال آن به مرد میبخشد که در اینجا طلاق خلعی محسوب میشود و طلاق خلعی هم بائن است.
آیا در طلاق بائن هم عده وجود دارد؟
بله به استثنای طلاق باکره و زن یائسه در دیگر موارد عده وجو دارد همانطور که گفتیم طلاق بائن طلاقی است که بعد از جدایی مرد دیگر حق بازگشت و رجوع و به اصطلاح رجوع به همسر را در ایام عده ندارد و منظور از حق بازگشت آن است که زوج بدون خواندن دوباره خطبه عقد به زن تمایل مجدد پیداکند و بخواهد او را به همسری خود درآورد که این امر نشدنی است زیرا بعد از طلاق بائن رابطه زوجیت منقطع میشود و زوجین نسبت به هم نامحرم میشوند و سایر حقوق انها از هم با جدایی که صورت میگیرد منفک و منحل میشود بنابراین حق رجوع برای مرد منتفی است اما نکته حائز اهمیت این است که اگر قبل از نزدیکی شوهر همسرش را طلاق دهد طلاق بائن است و زن نیازی به نگه داشتن عده ندارد.
طلاق بائن مبارات
طبق ما ه ۱۱۴۷ قانون مدنی در این نوع از طلاق کراهت از هر دو طرف وجود دارد به این شکل که هم مرد و هم زن از هم متنفر میباشند به حدی که ادامه زندگی مشترک برای یکدیگر غیر قابل تحمل میشود. در طلاق مبارات زن مقداری از مهریه خود را میبخشد که بتواند طلاق بگیرد اما این مقدار بخشش نمی تواند مازاد بر مهریه او باشد به این دلیل که مرد هم از زن خو کراهت دارد و خواهان اتمام این رابطه است .
تفاوت طلاق خلع و مبارات
تفاوت این نوع طلاق در این است که در خلع نارضایتی فقط از جانب زن میباشد بنابراین زمانی که مرد از طلاق دادن اجتناب میکند زن میتواند با بخشش مالی که بیشتر از مهریه نباشد نظر شوهر را به طلاق جلب کند
چون طلاق خلع زمانی است که زن از همسر خود نفرت دارد و مالی را به او میبخشد که بتواند طلاق بگیرد و با بخشیدن مال به مرد حق رجوع مرد از بین میرود بنابراین طلاق خلع از این جهت بائن محسوب میشود ولی در مبارات نارضایتی دو جانبه میباشد. همچنین در خلع مالی که زن میدهد میتواند کمتر یا بیشتر یا مساوی با مهریه او باشد اما در مبارات مالی که زن میدهد نباید از مهریه بیشتر باشد.
به طور کلی در خلع و مبارات مالی که زن به شوهر میدهد عوض نام دارد. برخی این نوع طلاق را عقد و برخی ایقاع میدانند ولی مطابق قانون مدنی هردو طلاق مثل سایر طلاق ایقاع هستند و تنها شرط طلاق به بذل است .
طلاق بائن غیر مدخوله
این نوع طلاق یکی از انواع طلاق بائن به حساب میآید یعنی زوجین قبل از رابطه زناشویی ازهم طلاق میگیرند که این نوع طلاق تحت عنوان طلاق بائن غیرمدخوله شناخته میشود. در طلاق غیرمدخوله به دلیل آنکه زن و شوهر با یکدیگر رابطه جنسی برقرار نکرده اند و دختر هنوز باکره میباشد طلاق غیرمدخوله نام میگیرد و دیگر نیازی نیست دختر عده نگه دارد.
مهریه در طلاق بائن چگونه است؟
آیا مهریه از طرف زوجه در طلاق بائن مطالبه میشود و آیا قابل دریافت است؟ بله زیرا مهریه هیچ ارتباطی به طلاق و جدایی ندارد و زن به محض جاری شدن صیغه عقد مالک مهریه میشود و مرد ملزم به پرداخت آن است.
طلاق توافقی رجعی است یا بائن؟
طلاق توافقی نوعی از طلاق رجعی است که میتواند با وکالت دادن زن به مرد برای گرفتن طلاق انجام گیرد، به هرحال زوجین میتوانند با توافق یکدیگر باهم دادخواست طلاق دهند و یا انجام این کار را به وکیل دادگستری بسپارند.
آیا در طلاق بائن هم عده وجود دارد؟
بله به استثنای طلاق باکره و زن یائسه در دیگر موارد عده وجو دارد همانطور که گفتیم طلاق بائن طلاقی است که بعد از جدایی مرد دیگر حق بازگشت و رجوع و به اصطلاح رجوع به همسر را در ایام عده ندارد و منظور از حق بازگشت آن است که زوج بدون خواندن دوباره خطبه عقد به زن تمایل مجدد پیداکند و بخواهد او را به همسری خود درآورد که این امر نشدنی است زیرا بعد از طلاق بائن رابطه زوجیت منقطع میشود و زوجین نسبت به هم نامحرم میشوند و سایر حقوق انها از هم با جدایی که صورت میگیرد منفک و منحل میشود بنابراین حق رجوع برای مرد منتفی است اما نکته حائز اهمیت این است که اگر قبل از نزدیکی شوهر همسرش را طلاق دهد طلاق بائن است و زن نیازی به نگه داشتن عده ندارد.