پنهان کردن بیماری قبل از ازدواج
قبل از بررسی موضوع طلاق به دلیل بیماری همسر باید دانست که آیا همسران قبل از ازدواج نسبت به وجود بیماری در هر یک از زوجین مطلع بوده اند و یا اینکه زن یا مرد مبتلا به مرضی بوده است که آن را قبل از ازدواج مخفی کرده بوده ؟ مقوله فریب در ازدواج، امروزه به بحث داغ پرونده های قضایی در دادگاه های خانواده و نزد قضات و وکلای دادگستری تبدیل شده است و هنگامی که به بررسی ازدواج های متعددی که به فسخ یا طلاق منجر می شود و کانون خانواده را از هم می پاشد، می پردازیم به همین مقوله فریب در ازدواج برخورد می کنیم. درواقع قبل از وقوع عقد نکاح، یکی از طرفین خود را با صفاتی معرفی می نماید که برای طرف دیگر جذاب و مطلوب به نظر می رسد و به همین طریق سبب جلب توجه و محبت طرف مقابل شده و ازدواج برمبنای آن صورت میگیرد ولی بعد از عقد نکاح مشخص می شود که فرد فاقد آن ویژگی ها یا صفات ادعایی بوده و در اینجاست که طرف مقابل متوجه فریب یا به اصطلاح حقوقی تدلیس در نکاح می شود. اکنون در این نوشتار میخواهیم بررسی کنیم که آیا پنهان کردن بیماری در ازدواج به معنای فریب طرف مقابل و تدلیس در نکاح می باشد یا خیر و تکلیف ازدواجی که از این طریق صورت گرفته و واقع شده است به چه نحو خواهد بود؟ و در برخورد با چنین مواردی، طرفین عقد نکاح باید چه اقداماتی را انجام دهند؟
طلاق به دلیل بیماری روانی یا جسمانی مرد
نگفتن بیماری قبل از ازدواج از سوی مرد می تواند عواقب بدی را به همراه داشته باشد ؛ از جمله آن که زن می تواند مطابق مفاد 12 گانه عقدنامه ازدواج ، چنانچه زوج به بیماری صعب العلاجی مبتلا باشد، مستقیماً برای طلاق یکطرفه اقدام نماید. از طرف دیگر وفق ماده 1130 قانون مدنی درصورت ابتلای مرد به بیماری های خاص روانی و جسمی ، می توان تحت عنوان عسر و حرج خواستار طلاق گشت و از مرد جدا شد. سوالی که درخصوص مفاد 12گانه عقدنامه ازدواج مطرح می شود آن است که لیست بیماری های صعب العلاج کدام است و چگونه میتوان بدان استناد نمود؟ در پاسخ بدین سوال بایستی گفت که لیست مشخصی در قوانین و مقررات ذیربط ارائه نشده است لکن شرایط بیماری های صعب العلاج در قوانین مربوطه بیان گشته است و به عنوان نمونه می توان بیماری هایی چون ایدز، بیماری های مقاربتی، انواع سرطان، هپاتیت، بیماری های روانی حاد و مواردی از این قبیل را نام برد که می تواند منجر به ایجاد حق طلاق برای زن شود.
مطابق ماده 1122 قانون مدنی : « عیوب ذیل در مرد موجب حق فسخ برای زن خواهد بود:
- خصاء.
- عنن به شرط اینکه ولو یکبار عمل زناشویی را انجام نداده باشد.
- مقطوع بودن آلت تناسلی به اندازهای که قادر به عمل زناشویی نباشد.
درخصوص مقطوع بودن آلت تناسلی که به آن جبه نیز گفته می شود تحت شرایطی چهارگانه برای زن حق فسخ ایجاد می گردد:
- نخست آنکه بر اثر عارضه ای آلت تناسلی مرد قطع گشته باشد.
- دوم چنانچه آلت تناسلی مرد به صورت مادرزادی کوتاه باشد، حق فسخ برای زن ایجاد نخواهد شد بلکه بایستی آلت تناسلی مرد به قدری کوتاه باشد که قادر به عمل زناشویی نباشد.
- سوم بایستی مقطوع بودن آلت تناسلی در هنگام انعقاد عقد نکاح وجود داشته باشد فلذا اگر این عیب بعد از عقد نکاح بر مرد عارض شود موجبی برای «فسخ» نخواهد بود لکن درصورت عسر و حرج برای زن می تواند وفق ماده 1130 قانون مدنی از موجبات طلاق باشد.
- چهارم میبایست زن از مقطوع بودن آلت تناسلی مرد آگاهی نداشته باشد و درصورت آگاهی زن، حق فسخ برای وی وجود نخواهد داشت.
درخصوص خضاء یا اختگی که از دیگر عیوب جسمانی مرد می باشد و بر ارتباط جنسی وی تأثیر منفی می گذارد و ممکن است سبب ناباروری مرد شود، خضاء می باشد یعنی بیضه ها و تخم های مرد خارج شده یا در اثر کوبیدن زایل گردیده است. خضاء نیز تحت دو شرط می تواند سبب ایجاد حق فسخ برای زن شود: شرط اول آن است این عیب در هنگام عقد نکاح وجود داشته باشد و زن نیز از آن اطلاعی نداشته باشد و شرط دوم آن است که دو بیضه کاملاً از بین رفته باشد لذا چنانچه تنها یکی از بیضه ها از بین رفته باشد، حق فسخ ایجاد نخواهد شد.
عنن یا به عبارت دیگر ناتوانی جنسی مرد، یکی دیگر از عیوب جنسی است که زن می تواند با اثبات آن نزد مرجع قضایی به حق فسخ خود استناد کرده و عقد نکاح را فسخ نماید. بیماری عنن سبب می شود که مرد امکان آمیزش جنسی با همسر خود را نداشته باشد که این به دلیل عدم نعوظ آلت یا ناپایداری آن است که ممکن است دلایل جسمانی یا روانی داشته باشد.
درخصوص عنن نیز تحت برخی شرایط، زن حق فسخ خواهد داشت:
نخست آنکه این بیماری میبایست پیش از عقد نکاح وجود داشته باشد یا اینکه چنانچه بعد از عقد نکاح بروز کرده است، منجر به آمیزش جنسی نشده باشد؛ لذا اگر حتی یکبار آمیزش جنسی انجام شده باشد، زن دیگر حق فسخ نخواهد داشت. به همین روی ماده 1125 قانون مدنی بیان داشته است: « جنون و عنن در مرد هرگاه بعد از عقد هم حادث شود موجب حق فسخ برای زن خواهد بود. » که با توجه به تفسیر این ماده پیرو ماده 1122 می توان گفت حتی اگر عنن بعد از عقد نکاح بروز نموده باشد، در این صورت نباید حتی یکبار آمیزش جنسی فیمابین زن و مرد برقرار شده باشد.
یکی دیگر از عیوب مرد که منجر به حق فسخ زن می شود، جنون مرد می باشد که در این مورد تفاوتی بین جنون دائمی و ادواری وجود ندارد کمااینکه ماده 1125 قانون مدنی مقرر داشته است :« جنون و عنن در مرد هرگاه بعد از عقد هم حادث شود موجب حق فسخ برای زن خواهد بود. » بنابراین در خصوص جنون که بیماری روانی مرد می باشد، تفاوتی نیست که قبل از عقد نکاح وجود داشته و زوجه از آن بی اطلاع بوده است یا بعد از عقد نکاح حادث شده است که در هر دو صورت ، زن حق فسخ خواهد داشت. البته در این مورد برای اثبات جنون از طریق پزشکی قانونی و طی مراحل و جری تشریفات آن نیاز به وکیل پایه یک دادگستری و مشورت با آن دارید.
طلاق به دلیل بیماری روانی یا جسمی زن
پنهان کردن بیماری از همسر قبل از عقد نکاح در مورد زن نیز می تواند عواقب بدی را به دنبال داشته باشد. در این قسمت عیوب زن را از دو بعد جسمی و روانی و تأثیر آنها بر انحلال عقد نکاح را بررسی خواهیم کرد:
الف) عیوب جسمی زن
مطابق ماده 1123 قانون مدنی : « عیوب ذیل در زن موجب حق فسخ برای مرد خواهد بود:
- قرن
- جذام
- برص
- افضاء
- زمین گیری
- نابینائی از هر دو چشم
اکنون هریک از این عیوب را به صورت خلاصه و مختصر و تیتروار بررسی میکنیم اما به صورت کلی اگر مرد بعد از عقد نکاح و شروع زندگی زناشویی مشترک، عیوب فوق الذکر را در زوجه مشاهده نمود می تواند دادخواستی تحت عنوان فسخ عقد نکاح به دادگاه خانواده داده و خواستار فسخ عقد شود:
قرن: به استخوان یا گوشت اضافی که در فرج زن رشد کرده و مانع از وقوع نزدیکی زوجین میشود.
افضاء: افضا یعنی یکیشدن مجرای بول و حیض در زن.
جنون: بیماری روانی است که این بیماری بهصورت ادواری یا دائمی در یک فرد دیده میشود.
جذام: بیماری عفونی است که باعث ایجاد زخمهای عفونی بر روی پوست بدن و آسیب جدی به عصب دستوپا میشود.
پیسی (برص): بیماری پوستی که سبب ازبینرفتن رنگ پوست در بخشهای مختلف بدن میشود.
البته نکته مهم آن است که درخصوص بیماری ها و عیوب فوق الذکر چنانچه قبل از عقد نکاح وجود داشته باشند، به مرد حق فسخ می دهند و درصورتی که بعد از ازدواج ایجاد شوند، مرد حق فسخ نخواهد داشت و صرفاً بحث طلاق مطرح می شود. مثلاً چنانچه زوجه قبل از ازدواج بینا بوده و پس از عقد نکاح دچار نابینایی از هر دو چشم شده باشد، مرد نمی تواند عقد را به این دلیل فسخ نماید.
در بحث فسخ نکاح، اصولاً صحبتی از درخواست طلاق از طرف زن یا درخواست طلاق از طرف مرد مطرح نمی شود بلکه به صورت کلی بحث از مقوله طلاق جداست و مقوله متفاوتی با عنوان فسخ مطرح است که روال و تشریفاتی متفاوتی نیز دارد. فسخ نکاح دارای فوریت است. یعنی به محض اینکه زوج از عیوب و بیماری های زوجه مطلع گشت بایستی دادخواست خود را به دادگاه خانواده درخصوص فسخ نکاح تسلیم نماید. لذا اگر به عنوان مثال ، زوج از عیوب و بیماری های زوجه اطلاع پیدا کند اما یک سال بعد اقدام به ارائه دادخواست فسخ نماید، دادگاه به احتمال زیاد ، دادخواست را به علت اتلاف وقت و گذران زمان زیاد از هنگام اطلاع از عیب یا بیماری رد خواهد کرد. لذا زوج باید به محض اطلاع و آگاهی از عیب موجد فسخ ، دادخواست مربوطه را به دادگاه ارائه و تقدیم نماید که در این مورد وکیل طلاق به خوبی می تواند یاری رسان شما باشد.
ب) عیوب روانی زن
مطابق ماده 1121 قانون مدنی : « جنون هر یک از زوجین به شرط استقرار، اعم از این که مستمر یا ادواری باشد برای طرف مقابل موجب حق فسخ است.» بنابراین جنون زوجه از هر نوعی که باشد – چه جنون ادواری و چه جنون دائمی – برای زوج منجر به حق فسخ خواهد بود. در واقع می توان گفت در این حالت طلاق دادن زن به دلیل بیماری منتفی بوده و بحث فسخ نکاح مطرح است که در قسمت های بعدی تفاوت آن را از حیث پرداخت مهریه بررسی خواهیم کرد. در این مورد وکیل طلاق توافقی بهترین راهنمای شماست.
لیست بیماری های صعب العلاج روانی و جسمی
بیماری های صعب العلاج ، به نوعی از بیماری گفته می شود که درمان آن سخت و تا حدی ناممکن بوده و صحت و سلامتی از آن بسیار دشوار می باشد. هر نوع بیماری که با این تعریف وفق داده شود و منجر به ایجاد اختلال در زندگی مشترک گردد، برای زوجین حق طلاق ایجاد می کند. اما سوالی که مطرح است آن است که لیست بیماری های صعب العلاج در قوانین و مقررات مربوطه کدام است؟ در پاسخ به این سوال باید گفت که لیست واحدی در قوانین و مقررات مربوطه وجود ندارد لکن شرایط بیماری های صعب العلاج در مقررات مربوطه بیان و مقرر شده است.
در ادامه ، لیستی از برخی از مهمترین بیماری های صعب العلاج که به تایید بیمه سلامت ایران رسیده است ارائه می گرد:
تالاسمی | میوپاتی میتو کندریا |
هموفیلی | میاستنی گراویس |
ام اس و سایر بیماری های دمیلینیزان اکتسابی نظیر ADS | نورو فیبرو ماتوزیس |
دیالیز صفاقی | آکندروپلازی |
دیالیز خونی | استئوژنز ایمپرفکتا |
موکوپلی ساکاریدوز | فنیل کتونوری |
بال پروانه ای | اسکلروز لترال اولیه (ALS ) |
اس ام ای( تیپ3،2،1) | رتینیتیس پیگمنتوزا |
فیبروز سیستیک | اسکلرودرمی |
اتیسم | آتروفی عضلانی اسپاینال(SMA) |
سرطان | توبروس اسکلروزیس |
پرفشاری خون اولیه | آتاکسی های ارثی و اکتسابی |
سکته های مغزی | سندرم مارفان |
پیوند سلول های بنیادی خونساز | آتاکسی اسپینوسربلار |
پیوند کلیه | شارکومای توث |
پیوند کبد | آتروفی مخچه |
پیوند قلب | آدرنولوکودیستروفی وابسته به ایکس |
پیوند پانکراس | آلبینیسم |
پیوند روده | بیماری ادرار سیاه ( آلکاپتونوری ) |
پیوند ریه | آمینواسیداوریا |
روانی مزمن | آمیلوئیدوز |
رتینوپاتی دیابتی | دوارفیسم دیاستروفیک |
صرع مقاوم به درمان(VNS, LTM,…) | گالاکتوزمی کلاسیک |
بیماران پارکینسون، دیستونی، ترمور و…تحت جراحی DBS | بیماریهای ذخیره گلیگوژن |
آسیب های شنوایی شدید و عمیق | بیماری کراب |
اسکلروز لترال آمیوتروفیک(ALS) | لیپوگرانولوماتوزیس یا بیماری فاربر |
بیماری های قلبی عروقی | لیپویئد پروتئینوز |
آسیب های نخاعی | بیماری ادرار شربت افرا |
بی اختیاری های ادراری | بیماری نیمن پیک نوع A-B-C |
سوختگی | پور فیریا |
آنومالی های قلبی و عروقی | هیدروکسی بوتیریک اسیدوری |
آنوریسم عروقی | بیماری پمپه |
هپاتیت و سیروز کبدی | تیروزینمی ( نوع 2 و . و 1 ) |
گیلن باره | اختلالات سیکل اوره و متابلیسم آمونیاک |
هیدروسفالی | بیماری ویلسون |
سندروم نفروتیک | سندروم ولفرام |
دمانس و الزهایمر | لپرچانیسم |
بیماری های اتوایمیون و روماتیسمی مادرزادی و اکتسابی | سندروم رت |
دیسپلازی های خونی و اختلالات انعقادی | لیپودیستروفی |
مبتلایان به فلج مغزی (CP) | سندرم بارت |
بیماری های صعب العلاج پوستی (پسوریازیس و …..) | نقص بتا کتوتیولاز |
بیماری های التهابی روده | چدیاک هیگاشی |
بیماری نیمن پیک نوع A-B-C | هوموسیستینوری |
بیماری تی ساکس | هیپر گلایسینمی غیرکتوتیک |
جراحی ابهام دستگاه تناسلی | سندرم هیپراورنیتینمی ، هیپر آمونمی، هموسیترولینوری (سندرومHHH) |
نقائص مغزی و لوله عصبی مادرزادی | لکودیستروفی |
نقص سیستم ایمنی اولیه و اکتسابی | عدم تحمل پروتئین لیزینوریک |
آلوپسی ( یونیورسال یا توتال) | متاکروماتیک لکودیستروفی |
اکستروفی مثانه | لیپوفوشینوز سروئید نورونی یا بیماری بتن |
سیستینوزیس | پروپیونیک اسیدمی |
بیماری گوشه | موکولیپیدوز نوع چهار |
دیستروفی عضلانی( لیمب-گیردل، دوشن،…) | گلوتاریک اسیدوری نوع 1و2 |
ایکتیوز | سایر بیماری های ژنتیک و مادرزادی |
روش اثبات بیماری همسر
درخصوص اثبات بیماری همسر جهت فسخ نکاح یا طلاق ، بحث مربوط است به ادله اثبات دعوی که مطابق ماده 1258 قانون مدنی شامل اقرار، اسناد کتبی، شهادت، امارات و قسم می شود . در خصوص اثبات این موضوع نیز می توان به اقرار صریح یا ضمنی زوج یا زوجه، سوابق پزشکی، معاینه پزشکی قانونی، شهادت شهود و استشهادیه محلی و تحقیقات محلی و معاینه محل استناد کرد و با تمسک به این ادله ، نسبت به اثبات ادعا و بیماری و عیوب همسر اقدام و سبب اقناع قاضی رسیدگی کننده به پرونده شد.
قوانین فریب در ازدواج پنهان کردن بیماری
مطابق ماده 647 قانون مجازات اسلامی: « چنانچه هر یک از زوجین قبل از عقد ازدواج طرف خود را به امور واهی از قبیل داشتن تحصیلات عالی، تمکن مالی، موقعیت اجتماعی، شغل و سمت خاص، تجرد و امثال آن فریب دهد و عقد بر مبنای هر یک از آنها واقع شود مرتکب به حبس تعزیری از سه ماه تا یک سال محکوم میگردد.» فریب در ازدواج بر اساس این ماده مجازات قانونی داشته و مجازات آن حبس تعزیری می باشد.
مراحل ثبت شکایت فریب در ازدواج بیماری
درخصوص ثبت شکایت فریب در ازدواج وکیل طلاق در تهران به خوبی می تواند به شما مشاوره دهد ولی به طور خلاصه بایستی شکوائیه مربوطه را با موضوع شکایت فریب در ازدواج تنظیم کرده و بر اساس ماده 647 قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات و مجازات های بازدارنده) به دادسرای محل وقوع جرم (محل انعقاد عقد نکاح) ارسال نمایید. پس از اثبات فریب و بیماری زوجه که در زمان عقد نکاح وجود داشته و از شما پنهان داشته است می توانید موضوع را نزد بازپرس یا دادیار ثابت نمایید و سپس پرونده به دادگاه کیفری دو ارجاع می شود و در آنجا درصورت وجود عناصر مجرمانه حکم مقتضی بر اثبات جرم و مجازات صادر خواهد شد.
تکلیف مهریه در فریب در ازدواج پنهان کردن بیماری از جانب مرد یا زن
درخصوص فسخ نکاح سوالی که مطرح است این است که تکلیف مهریه زن در این حالت به چه صورت است؟ دو حالت را در این صورت باید از یکدیگر تفکیک نمود:
الف) فسخ نکاح پیش از نزدیکی زوجین
در کلیه مواردی که عقد نکاح پیش از نزدیکی زوجین فسخ می شود، زن حقی بر مهریه ندارد به جز در صورتی که نکاح به علت عنن یا ناتوانی جنسی مرد فسخ شود که در این صورت زوجه مستحق نصف مهریه خواهد بود.
ب) فسخ نکاح پس از نزدیکی زوجین
اگر زن، زوج را فریب داده و زوج پس از نزدیکی به عیوب و بیماری زوجه آگاه شود ، چنانچه زوج از حق خود استفاده نکند، باید تمام مهریه زوجه را بپردازد ولی درصورت اعمال حق و انحلال عقد نکاح ، زوجه مستحق مهریه نمی باشد و اگر قبلاً مهریه پرداخت شده باشد از باب ایفای ناروا می تواند باز پس گیرد.
سوالات متداول:
آیا به دلیل بیماری اعصاب و روان زوجه میتوان او را طلاق داد؟
بله اگر بیماری به حد جنون باشد و این امر در دادگاه صالح و با سوابق پزشکی یا ارجاع امر به پزشکی قانونی و تایید پزشکی قانونی اثبات شود می توان درخواست طلاق داد.
زن چگونه میتواند ثابت کند ک مرد بیماری دوقطبی دارد؟
طلاق به دلیل بیماری مقاربتی امکان پذیر است؟ بله بیماری های مقاربتی بر اساس بندهای 12 گانه عقد نکاح از بیماریهای صعب العلاج محسوب شده و می تواند موجب طلاق باشد. در این موارد نیازی به طلاق توافقی نیست و زوجه می تواند خود مستقیما از زوج بدون توافق طلاق بگیرد. چه مدارکی نیاز است برای اثبات عدم تعادل روانی همسر؟ سوابق پزشکی ایشان، درخواست معاینه پزشکی قانونی، تحقیقات محلی و استشهادیه شهود. با استناد به سوابق پزشکی یا ارجاع به پزشکی قانونی
بنده ۱۶ سال قبل ازدواج کردم. همسرم از ابتدا اضطراب و افسردگی داشت. بعد از ۴ سال با تشخیص دو قطبی بستری شدند.
می خوام برای طلاق اقدام کنم. مهریه چی می شه؟ باید کامل پرداخت کنم؟