یکی از بیشترین و در عین پرچالشترین پروندههای حقوقی که در دادگاهها مطرح میشود، مربوط به تصرف عدوانی است. تصرف عدوانی را میتوان به دو صورت حقوقی و کیفری پیگیری کرد. برای این کار نیز باید کسی که ادعای مالکیت دارد، نسبت به ثبت درخواست الکترونیکی خود اقدام کند. به همین جهت استفاده از وکیل تصرف عدوانی میتواند تا حد زیادی به تسریع پرونده و اثبات مالکیت فرد کمک کند. در ادامه با انواع تصرف عدوانی، اثبات مالکیت و وکیل تصرف عدوانی آشنا خواهیم شد.
تصرف عدوانی چیست؟
بر اساس قانون تصرف عدوانی عبارت است از: «ادعای متصرف سابق مبنی بر اینکه دیگری بدون رضایت او مال غیرمنقول را از تصرف وی خارج کرده و اعاده تصرف خود را نسبت به آن مال درخواست مینماید.» به عبارت دیگر یعنی فردی بدون اجازه مالک اصلی اقدام به استفاده از مال کرده است. همانطور که مشخص است نیز، تصرف عدوانی فقط درمورد اموال منقول رخ میدهد.
دعوای تصرف عدوانی شامل دو نوع کیفری و حقوقی میشود. در تصرف عدوانی کیفری، علاوه بر رفع تصرف، مجازات حبس نیز برای متصرف درنظر گرفته میشود. اما دعوای تصرف حقوقی فقط به رفع ید متصرف اکتفا میکند. البته این دو دعاوی تفاوتهای دیگری نیز دارند که در ادامه بررسی میشوند.
دعوای تصرف عدوانی کیفری
تصرف عدوانی کیفری در قانون ایران به عنوان جرم علیه اموال و مالکیت دیگران معرفی شده است و زمانی رخ میدهد که فردی مال غیرمنقول مثل خانه، زمین یا باغ دیگری را بدون رضایت فرد و با علم به اینکه متعلق به دیگری است، تصرف کند.
قانونگذار در ماده 690 قانون مجازات اسلامی به این مورد اشاره کرده و میگوید: «هر کس به عنف یا ید عدوانی یا با هر وسیله دیگری مال غیرمنقول دیگری را از تصرف صاحب آن خارج کند یا در تصرف او نگه دارد، علاوه بر رد مال به صاحب آن، به حبس از شش ماه تا دو سال یا جزای نقدی معادل دو تا چهار برابر مال مورد تصرف محکوم میشود.»
تصرف عدوانی کیفری میتواند با زور، تهدید یا هر وسیله دیگری محقق شود که همان رکن مادی جرم محسوب میشود. رکن معنوی آن نیز علم به مالک بودن دیگری و قصد فرد برای تصرف آن است. به همین جهت این نوع تصرف جرم محسوب شده و دارای مجازات تعیین شده خواهد بود. پرونده تصرف عدوانی کیفری نیز در دادگاههای کیفری محل وقوع جرم رسیدگی میشود.
چگونگی اثبات مالکیت در تصرف عدوانی کیفری
اثبات مالکیت در تصرف عدوانی کیفری میتواند تا حدودی مشکل و با چالش همراه باشد. در بسیاری از مواقع شاکی قادر نخواهد بود که مالکیت خود را ثابت کند. به همین جهت بهتر است از خدمات وکیل تصرف عدوانی استفاده کرد.
جهت اثبات باید مدارک لازم و محکمی چون سند مالکیت، اسناد عادی، شهادت شهود و هر چیزی که میتواند ادعا را ثابت کند، دادگاه ارائه دارد.
اگر شاکی قادر به اثبات دعوای خود نبود، ممکن است دادگاه حکم به پرداخت دیه به شاکی را صادر کند. اما اگر دادگاه دعوای مالکیت را پذیرفت، حکم نهایی از طریق مراجع قانونی اجرا شده و ملک پس گرفته میشود.
مصادیق تصرف عدوانی کیفری
برخی از مصادیق تصرف عدوانی کیفری که به عنوان جرائم علیه اموال و مالکیت نیز تعریف شده است، عبارتند از:
- ورود به املاک دیگران بدون اجازه
- ساخت و ساز در املاک فرد دیگر بدون اجازه
- کاشتن درخت یا هر نهال دیگری در ملک فرد دیگر بدون اجازه
- نگهداری دام در ملک دیگران بدون اجازه از مالک
- رها کردن حیوانات در املاک دیگران بدون اجازه
مدارک لازم برای اثبات مالکیت در تصرف عدوانی کیفری
بخش مهم اثبات مالکیت در تصرف عدوانی کیفری به ارائه مدارک و مستندات برمیگردد. این مدارک عبارتند از:
- سند مالکیت
- اسناد عادی درباره اجاره یا موارد دیگر
- شهادت شهود
- اظهارنامه مالک یا متصرف قانونی ملک
- گزارش کارشناس رسمی دادگستری
- کپی گزارش پلیس
- کپی اسناد مربوط به تصرف عدوانی کیفری مانند عکس، فیلم یا شهادت شهود
سایر ادله و مدارکی که نشان میدهد شما مالک قانونی زمین هستید
نقش سند مالکیت در تصرف عدوانی کیفری
اسناد به دو دسته عادی و رسمی تقسیم میشوند. اسناد رسمی کاملا معتبر بوده و تمامی مراجع قضایی آن را میپذیرند. اگر برای تصرف عدوانی کیفری از سند رسمی استفاده کرد، به دلیل اعتبار بالایی که دارد میتواند مالکیت را اثبات کند.
اما اگر سند جزو اسناد عادی مانند مبایعه نامه یا قولنامه باشد، ممکن است روند اثبات مالکیت کمی به طول انجامد. سند عادی اعتبار قانونی سند رسمی را نداشته و باید همراه با ادله و مدارک دیگر مانند شهادت شهود و غیره مطرح شود. البته گرفتن وکیل تصرف عدوانی میتواند با کمک سند عادی و جمع آوری سایر ادله، مالکیت فرد را اثبات نماید.
مجازات تصرف عدوانی کیفری
همانطور که گفته شد، در دعاوی تصرف عدوانی کیفری اگر شاکی توانست مالکیت خود را اثبات کند، علاوه بر رفع تصرف، فرد متصرف نیز به مجازات حبس از دو تا 5 سال محکوم خواهد شد. همچنین اگر تصرف عدوانی کیفری همراه با جرائم زیر باشد، موجب تشدید مجازات او خواهد شد:
- تصرف عدوانی باعث اخلال در نظرم و امنیت شده باشد. در این صورت به جزای نقدی هم محکوم میشود.
- اگر چند نفر به صورت دسته جمعی اقدام به تصرف عدوانی کرده باشند، هر کدام به حداکثر مجازات مقرر در قانون محکوم خواهند شد.
- اگر جرم تصرف عدوانی همراه با ضرب و جرح یا فوت دیگر باشد، مشمول مجازاتهای مقرر در قانون برای این جرائم نیز میشود.
دعوای تصرف عدوانی حقوقی
در تصرف عدوانی حقوقی، خواهان ادعا میکند که متصرف بدون داشتن سابقه تصرف بر مال، آن را به تصرف خود درآورده است. در این نوع دعوا، خواهان باید تصرف سابق خود را به دادگاه ثابت کند. در نتیجه بحث اثبات مالکیت مطرح نمیشود. همچنین ممکن است متصرف عدوانی یا خوانده، خود مالک باشد و دیگری علیه او اقامه دعوا کند. مثلا در قراردادهای اجاره که مالک قبل از پایان قرارداد، ملک را به بهانههای واهی از مستاجر پس میگیرد.
انواع دعاوی تصرف عدوانی حقوقی
تصرف عدوانی حقوقی میتواند به چندین طریق صورت گیرد که هر کدام با مدارک مختلفی باید اثبات شوند. این موارد عبارتند از:
تصرف عدوانی: مهمترین نوع تصرف عدوانی حقوقی، تصرف ملک دیگری با زور است. در این تصرف فرد مال منقول دیگری را از تصرف او خارج کرده و از منافعش استفاده میکند و مالک اصلی هیچ گونه تصرفی در ملک خود ندارد.
دعوای ممانعت از حق: ممانعت از حق که زیر مجموعه پرونده تصرف عدوانی حقوقی بررسی میشود، زمانی رخ میدهد که فرد اجازه تصرف و استفاده از منافع مال به دیگری را نمیدهد. مثلا مالک، ملک خود را اجاره داده اما اجازه نمیدهد مستاجر از آن استفاده کند. این مورد به عنوان ممانعت از حق بررسی میشود.
دعوای مزاحمت: در مزاحمت فرد به طور کلی مانع استفاده از حق نمیشود اما اختلال و مشکلات جدی را در تصرف فرد به وجود میآورد. این کار با توجه به ماده 160 قانون آیین دادرسی مدنی که بیان میکند «دعوای مزاحمت دعوایی است که به موجب آن متصرف مال غیر منقول درخواست جلوگیری از مزاحمت کسی را مینماید که نسبت به متصرفات او مزاحم است بدون اینکه مال را از تصرف متصرف خارج کرده باشد.» مشمول قانون تصرف عدوانی میشود.
نحوه رسیدگی به دعاوی تصرف عدوانی حقوقی
دعاوی تصرف عدوانی حقوقی در دادگاه حقوقی محل قرارگیری ملک بررسی میشود. خواهان باید دادخواست خود در خصوص رفع تصرف عدوانی را تنظیم کرده و به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضائی تحویل دهد. تا برای رسیدگی و تعیین جلسه به دادگاه صالح ارجاع داده شود. دعاوی تصرف عدوانی حقوقی خارح از نوبت و پس از ثبت دادخواست بررسی میشوند.
اثبات مالکیت در دعاوی تصرف عدوانی حقوقی
نکته مهمی که باید به آن توجه کرد، نقش اثبات مالکیت در دعاوی تصرف عدوانی حقوقی است. همانطور که گفته شد این دعاوی نیاز به اثبات مالکیت یا سند مالیکت ندارد و فقط خواهان باید سابقه تصرف در ملک را داشته باشد تا دادگاه حکم را برایش صادر کند. یعنی تصرف در ملک توسط خوانده، بعد از تصرف خواهان صورت گرفته باشد، نه قبل از او.
از آنجایی که ممکن است این مسئله سبب سردرگمی خواهان شود، بهتر است با وکیل متخصص تصرف عدوانی مشورت کرد.
مدارک لازک برای اثبات ادعای تصرف عدوانی حقوقی
ادله و مدارکی که میتوان برای اثبات تصرف خواهان در تصرف عدوانی ارائه داد به شرح زیر است:
- اقرار خوانده: اینکه شخص خود اقرار کند مال دیگری را تصرف کرده است.
- شهادت شهود: مهمترین دلیل برای اثبات سابقه تصرف است و مخصوص در املاک کشاورزی بسیاری راهگشا است.
- سوگند: اگر خواهان هیچ مدرک معتبری نداشته باشد میتواند از دادگاه تقاضای صدر قرار اتیان سوگند را دهد.
- مدارک و اسناد که نشان دهنده سابقه تصرف خواهان در ملک است.
- مدارک و اسناد تصرف مال با زور، قهر و غلبه توسط خوانده.
وکیل تصرف عدوانی
همانطور که گفته شد، تصرف عدوانی یکی از دعاوی نسبتا پیچده است که مطرح کردن آن در دادگاه نیاز به داشتن دانش حقوقی و تبحر دارد. گاهی ممکن است افراد دادخواست خود را با عناوین دیگری مطرح کرده و نتوانند به نتیجه مدنظرشان برسند. یا اینکه پرونده اصلا تصرف عدوانی نباشد. کمک گرفتن از وکیل ملکی در تهران و شهرستان ها و دریافت مشاوره از آنها و استفاده ا نظر تخصصی آنها در مورد موضوع مورد دعوا از گره افتادن در روند حل پرونده شما جلوگیری کرده و باعث سرعت بخشیدن و طی کردن مسیر ساده ، سریع و کاهش پیچیدگی ها و مشکلات احتمالی می شود .
به هر حال پیچیدگی و ظرافتهای این پروندهها سبب میشود تا حضور یک وکیل تصرف عدوانی کاملا احساس شود. وکیل ملکی میتواند ضمن ارائه دادخواست، در جمع آوری اسناد و مدارک نیز به خواهان یا شاکی کمک کند. ضمن اینکه با حضور در جلسات دادرسی و پاسخ گویی در دادگاه میتواند با ارائه مواد قانونی از موکل خود دفاع نماید.
مشاوره با وکیل تصرف عدوانی و هزینه وکالت
برای دریافت مشاوره قبل از اعطای وکالت به وکیل یا برای دریافت مشاوره تلفنی و یا حضوری با وکیل متخصص ملکی در تهران به صفحه دریافت مشاوره مراجعه کنید هزینه های مشاوره از 150 هزار تومان تا 500 هزار تومن می باشد.
حق الوکاله دعاوی ملکی تصرف عدوانی بسته به میزان پیچیدگی مورد دعوا و مبلغ ملک معمولا درصدی از ارزش ملک مورد دعوا می باشد که بین وکیل و موکل توافق می شود.